-"Оо, бири кем дуйно",- дейм ичимден кейип. Бир кезде булар кандай жашачу эле. Тим эле киреше деген тундугунон куюлуп, эшининенда, тешигиненда май агып туруучу эле. Аккыз эжеге боорум ооруп, журогум сызылып оюм онго болунуп турду.
-Тыйын алдынбы? Же бугунда алалбай куру келдинби?
-Алдым апа. Туура токсон беш сом жазыптыр мага.
Эмил эмелеки менден карыз алган акчаны жанынан алып, чогуусу менкн Аккыз эжеге сунду.
Эненин эки бети нурданып, колуна алган он сомдук кагаздарды бир демге тиктеп туруп, мупдуна алып барып шуу-шуу жыттады.
-Эмилимин таман акы, мандай теринен табылнан акча- Балдарынын баарын жанына чакырды.
Бардыгы жарданышып, командирден команда куткон жоокерлерге окшоп, энесинин жанына келип туруп калышты. -Мына бул акча Эмилдин тырмак асты. Зыйнат сен камыр туруш чалып, тезирээк камыр жууруп жибер. А Эмир сен, бир бобогунду ээрчитип алып дуконго барып, таттуу-паттуу анан май алып кел. Башка дагы эмне аларды мен кагазга жазып берем.
Менин козумо бул уйдо бир чон салтанат болуп жаткандай корунду. Тим эле майрам. Камыр ачып, нан жасалып, кок буусу кокко буркуп ак самоор да кайнады. Аккыз эже дастарконду жайдырып, жаны эле чон чарага толо бышкан май токочторду алып падноско токтуруп, беш алты идишке кант менен конфетти, печеньелерди уйо салдырып, ак майдан томуртуп, кудум конок келуучудон бетер жайнаттырып салды. Бардыгы даяр болгон кезде таза тор тошоктон, анын устуно жууркандаран алып калындап салышып, чон чон куш жаздыктарды жаздап, эжени кроваттан которуп келип, ошол жерге отургузушту. Колун жуугандан кийин Аккыз эже кош алаканын жайып мынтип бата кыоды:
-Ак жолун ачылсын Эмир балам, ылайым кем болбо."Иштесен тиштейсин" деген ушул. Кудай берет деген мындан арык болобу. Зоболон которулуп, турмушушун ушул ак дарстаркондой ардайым ырыскыга толуп, берекен тогулуп турсун. "Аганы коруп ини осот,эжени коруп синди осот" дегендей, бобокторцнда озунду тартып эмгекчил болсун.
Эми атанар иштебей кеткен ишти силер иштеп, атанар сурбой кеткен омурду силер сургуло. Эмгек эрди эрезеге жеткирет балам. Жолун шыдыр, ишин илгери болсун. Оомийн!
Аккыз эже, уулуна ушунтип ыраазычылыгын билдирип ак батасын берип, кубанычтан коздоруно жаш айланып, эриндери эмшендеп кетти.
Мен бир кезде Эмилди карасам, эрдин кесе тиштеп, ону очуп жансыз солокоттой болуп катып турупур. Анан дагы суйунгон суйунбогону билинбеген Зыйнаттын коздору ботонукундай жайнап,бир сырдуу. Чай ичтлип бутту. Апасын кайра ордуна которуп барып жаткырышты. Менин оюм чалды куйду. Озумдон озум конулум бузулуп, башым зынылдап, мээм кысылып турду. Эмне учун Эмил оз турмушун озу билип туруп, карта ойнду экен? Мунун озуда кумарда. Туу, айтыш керек. Кокустан Аккыз эже бирдеме болуп, ары карап кетсе бобокторун кантип багат бул.
Эмил экообуз ээрчишип эшикке чыктык. Бир кичинекей тепкедей жерде огороддору бар экен. Алакандын отундай бош жерин калтырбай айдашыптыр. Помидор,пыяз, жусай, дегендер тиктир тектир болуп ирети менен сонун себилиптир. Ичинде бир тал чоп жок. Сарамжалдуулук менен остурулуп жаткан жашылчаларга суктана карап турган болчумун.
-Менин бобокторум иштегенди билишет бекен?
-Билгенде да кандай десин? Кыштакта мындай иштоо кайда. Балдар эмес чон кишилер мынчалык аракет кыла алышпайт. Баса, мен сенден бирдеме сурайын деп тургам.
-Айт.
-Кайда иштейсин?
-Менби?- деди ал
-Ооба, сен- дедим мен.
-Чынымды айтайынбы?
-Албетте, чынынды.
-Чынымды айтсам, азыр эч жерде иштебейм.
Эмилдин созун угуп урпойо туштум.
-Койчу, кантип эле?
-Ушинтип эле,- деди Эмил суздана суйлоп.- Мындан эки ай курудушка жумушка киргенмин. Бирок чыдап иштей албай койдум. Анын устуно андай жерде иштеш учун атайын алган билими болбосо адам кор болчудай. Жумуш оор. Таштап койдум.
-Анан эмне учун апана чынын айтпадын? Оорулуу киши кокус угуп калса капа болот да. Капалык ооругу оору кошорун билесинби?
-Билем. Билип туруп айта албадым. Бирок курулуштан тапкан акчаны мындай деле тапса болот экен.
-Тыйын алдынбы? Же бугунда алалбай куру келдинби?
-Алдым апа. Туура токсон беш сом жазыптыр мага.
Эмил эмелеки менден карыз алган акчаны жанынан алып, чогуусу менкн Аккыз эжеге сунду.
Эненин эки бети нурданып, колуна алган он сомдук кагаздарды бир демге тиктеп туруп, мупдуна алып барып шуу-шуу жыттады.
-Эмилимин таман акы, мандай теринен табылнан акча- Балдарынын баарын жанына чакырды.
Бардыгы жарданышып, командирден команда куткон жоокерлерге окшоп, энесинин жанына келип туруп калышты. -Мына бул акча Эмилдин тырмак асты. Зыйнат сен камыр туруш чалып, тезирээк камыр жууруп жибер. А Эмир сен, бир бобогунду ээрчитип алып дуконго барып, таттуу-паттуу анан май алып кел. Башка дагы эмне аларды мен кагазга жазып берем.
Менин козумо бул уйдо бир чон салтанат болуп жаткандай корунду. Тим эле майрам. Камыр ачып, нан жасалып, кок буусу кокко буркуп ак самоор да кайнады. Аккыз эже дастарконду жайдырып, жаны эле чон чарага толо бышкан май токочторду алып падноско токтуруп, беш алты идишке кант менен конфетти, печеньелерди уйо салдырып, ак майдан томуртуп, кудум конок келуучудон бетер жайнаттырып салды. Бардыгы даяр болгон кезде таза тор тошоктон, анын устуно жууркандаран алып калындап салышып, чон чон куш жаздыктарды жаздап, эжени кроваттан которуп келип, ошол жерге отургузушту. Колун жуугандан кийин Аккыз эже кош алаканын жайып мынтип бата кыоды:
-Ак жолун ачылсын Эмир балам, ылайым кем болбо."Иштесен тиштейсин" деген ушул. Кудай берет деген мындан арык болобу. Зоболон которулуп, турмушушун ушул ак дарстаркондой ардайым ырыскыга толуп, берекен тогулуп турсун. "Аганы коруп ини осот,эжени коруп синди осот" дегендей, бобокторцнда озунду тартып эмгекчил болсун.
Эми атанар иштебей кеткен ишти силер иштеп, атанар сурбой кеткен омурду силер сургуло. Эмгек эрди эрезеге жеткирет балам. Жолун шыдыр, ишин илгери болсун. Оомийн!
Аккыз эже, уулуна ушунтип ыраазычылыгын билдирип ак батасын берип, кубанычтан коздоруно жаш айланып, эриндери эмшендеп кетти.
Мен бир кезде Эмилди карасам, эрдин кесе тиштеп, ону очуп жансыз солокоттой болуп катып турупур. Анан дагы суйунгон суйунбогону билинбеген Зыйнаттын коздору ботонукундай жайнап,бир сырдуу. Чай ичтлип бутту. Апасын кайра ордуна которуп барып жаткырышты. Менин оюм чалды куйду. Озумдон озум конулум бузулуп, башым зынылдап, мээм кысылып турду. Эмне учун Эмил оз турмушун озу билип туруп, карта ойнду экен? Мунун озуда кумарда. Туу, айтыш керек. Кокустан Аккыз эже бирдеме болуп, ары карап кетсе бобокторун кантип багат бул.
Эмил экообуз ээрчишип эшикке чыктык. Бир кичинекей тепкедей жерде огороддору бар экен. Алакандын отундай бош жерин калтырбай айдашыптыр. Помидор,пыяз, жусай, дегендер тиктир тектир болуп ирети менен сонун себилиптир. Ичинде бир тал чоп жок. Сарамжалдуулук менен остурулуп жаткан жашылчаларга суктана карап турган болчумун.
-Менин бобокторум иштегенди билишет бекен?
-Билгенде да кандай десин? Кыштакта мындай иштоо кайда. Балдар эмес чон кишилер мынчалык аракет кыла алышпайт. Баса, мен сенден бирдеме сурайын деп тургам.
-Айт.
-Кайда иштейсин?
-Менби?- деди ал
-Ооба, сен- дедим мен.
-Чынымды айтайынбы?
-Албетте, чынынды.
-Чынымды айтсам, азыр эч жерде иштебейм.
Эмилдин созун угуп урпойо туштум.
-Койчу, кантип эле?
-Ушинтип эле,- деди Эмил суздана суйлоп.- Мындан эки ай курудушка жумушка киргенмин. Бирок чыдап иштей албай койдум. Анын устуно андай жерде иштеш учун атайын алган билими болбосо адам кор болчудай. Жумуш оор. Таштап койдум.
-Анан эмне учун апана чынын айтпадын? Оорулуу киши кокус угуп калса капа болот да. Капалык ооругу оору кошорун билесинби?
-Билем. Билип туруп айта албадым. Бирок курулуштан тапкан акчаны мындай деле тапса болот экен.