"#ЧООЧУНКИШИ". 7-БОЛУК
Ал эми Аккыз эже дагы эле Эмилдин айлыгын кутуудо. Акча алып келсе Зыйнат менен биринчи класска баруучу баласына кийим алып берууну айтып, Эмилдин кулагына кумдай куят. Уйдо болсо жетишсиз, оп-чап турмуш оз окумун суруп жатты. Тушто суу кесме болсо да ысык тамак дайым болот. Аны идиштерге тегиз куюп, устуно бир чымчымдан майга куурулуп майдаланган тооктун жумурткасын себелеп коёт. Тим эле даамдуулугун сураба, ракаттанып олтуруп ичебиз.
Бир куну Зыйнат тушку тамакка кесме эмес, башка тамак даярдаптыр. Мен мындай тамакты буга чейин жеп коро элек болчумун. Азыр "думдомо" жейбиз деп балдар дасторкон жайып жатышты. Зыйнат ангыча чон табак менен бир кылып жалан жашылчалардан аралаш бышырган оокатты которуп келип ортого койду.
-Апам ооз тийсин, жутунбай коё тургула!- деп кыз колундагы тарелкага "думдомодон" салып энесинин астына дасмал салып, колуна кашык карматты.
-Эт менен болсо,во! Соонун болот эле ээ, апа,- деди балдардын бири баш бармагын корсотуп.
-Эт эмес устуно куйгандай бир кашык май жок болуп жатса, этти кеп салат.- Зыйнат бобогунун созун жактыр багандай кунк этти.
-Этсиз, майсыз деле жегиликтуу болуптур. Ушугада каниет балам. Эт менен май жеп журуп кана муйузунор чыкканы- деди Аккыз эже.
-Мен стипендия алганда думдомону эт менен жасап берем.
- Качан аласын?
- Окууга барганда.
- И, иш онолот деген ушул. Эженер тигинтип суротчунун окуусуна отту. Аганар болсо тштеп жатат. Эки уч кундо атанардын пенсиясы келет."Олбогон адам алтын аяктан суу ичет"дейт балдарым. Аман болсонор баары болот.
-Чайын барбы Зыйнат?- деди Эмил.
-Бар. Азыр байке.
-Менда чай ичем.- Балдар туш туш тан чыкты. Зыйнат баарыбызга чай куюп алдыбызга койду.
-Кант кана?- деди Аккыз эженин кенже уулу.
- Кант жок, ичпейм.
-Ичпесен ичпе,- деди кыз.
-Кант алып кел!- кашыгын стол устуно ыргытты.
-Кайдан?
-Дукондон.
-Акча жок болсо деле, бере береби?
-Эмил байкем баягыда акча алып келбеди беле.
-Аны туготподукбу. Чыдап тур бир эки кун. Тигил конфеттен тиштеп ичсен эн сонун болот. Ишенбесен ошентип ичип корчу...
Бала алдаганга болбой кант сурап ыйлай баштады. Аккыз эже муну карап туруп, думдомо жеп жаткан кашыгын тасмалдын устуно койду.
-Ай, Эмил, бери карачы
-Эмне болду?- ону очл тушту.
-Эмне болгонун корбой турусынбы. Качан аласын маянанды?
-Билбейм, берет го.
-Билбейм берет го! Ушулда соз болобу. Уйдо баары тугонду. Баш аягы торт ай болду иштегенин. Ошондон бери алып келген акчан огунку. Андан бери иштегенин канча болду деги. Мен бул жонундо директорун менен кат аркылуу болсо да сулошпосом болбой калды го балам. Алар сент баласынтып жатышабы дейм.
Эмилдин ону жанакыданда кубарып, каны качып турду.
Энесин жалдырай карады:
-Акыры беретда. Ал жерде иштеген жалгыз мен эмесмин да, апа.
-Э,кудай, ошол курулушта иштегендер баары эле тамак ичпеген, кийим кийбеген уй булосу жок жалгыз бой немелер бекен. Болбосо тируу жан болгондон кийин кантип уч торт айлап акча алюбай чыдашат. Жалгуз тоокода жем керек эмесби.
Эмилдин жаак эттери туйулуп, куроо тамыры кобо тушуп корс этип, энесин алая карап алды:
-Мен болбосом кантет эленер? Акча бербесе кассага ууруга кирейинби. Жатып алып тушунбой эле, кемирип-кесип тилдегенден башканы билбейсин.
Эженин ону баштагыдан да агарып, бир башкача болуп кетти. Эриндери озунон озу озу эмшендеп, коздорунун чарасына жаш толо баштады.
-Кундай сага уштип кунубузду тушуруп койбодубу. Атанар олгончо мен олуп калсам эмне. Оо, акылсыз балам, ара жолдо жаткан апан менен кантип уяалбай айтышып олтурасын. Мен сенин иштеп жургонуно кумонмун. Дагы жатып алып деп коёт. Алты саным аман, дени-кардым соо болсо сенин козунду ушинтип карайт белем.
-Кумон болсон эмне кылайн.
-Бай-ке-е!- деди Зыйнат ордунан учуп туруп, агасына соомойун кезеп.
- Апамы капа кылууга эч кимибиздин акыбыз жок.
Кыздын жашы молт дей тушту. Анан эненин жытын сагынган эликтин чаарчыгынан бетер, Аккыз эженин жанына барып апасынын мойнунан кучактап, бетин бетине тийгизди.
Ал эми Аккыз эже дагы эле Эмилдин айлыгын кутуудо. Акча алып келсе Зыйнат менен биринчи класска баруучу баласына кийим алып берууну айтып, Эмилдин кулагына кумдай куят. Уйдо болсо жетишсиз, оп-чап турмуш оз окумун суруп жатты. Тушто суу кесме болсо да ысык тамак дайым болот. Аны идиштерге тегиз куюп, устуно бир чымчымдан майга куурулуп майдаланган тооктун жумурткасын себелеп коёт. Тим эле даамдуулугун сураба, ракаттанып олтуруп ичебиз.
Бир куну Зыйнат тушку тамакка кесме эмес, башка тамак даярдаптыр. Мен мындай тамакты буга чейин жеп коро элек болчумун. Азыр "думдомо" жейбиз деп балдар дасторкон жайып жатышты. Зыйнат ангыча чон табак менен бир кылып жалан жашылчалардан аралаш бышырган оокатты которуп келип ортого койду.
-Апам ооз тийсин, жутунбай коё тургула!- деп кыз колундагы тарелкага "думдомодон" салып энесинин астына дасмал салып, колуна кашык карматты.
-Эт менен болсо,во! Соонун болот эле ээ, апа,- деди балдардын бири баш бармагын корсотуп.
-Эт эмес устуно куйгандай бир кашык май жок болуп жатса, этти кеп салат.- Зыйнат бобогунун созун жактыр багандай кунк этти.
-Этсиз, майсыз деле жегиликтуу болуптур. Ушугада каниет балам. Эт менен май жеп журуп кана муйузунор чыкканы- деди Аккыз эже.
-Мен стипендия алганда думдомону эт менен жасап берем.
- Качан аласын?
- Окууга барганда.
- И, иш онолот деген ушул. Эженер тигинтип суротчунун окуусуна отту. Аганар болсо тштеп жатат. Эки уч кундо атанардын пенсиясы келет."Олбогон адам алтын аяктан суу ичет"дейт балдарым. Аман болсонор баары болот.
-Чайын барбы Зыйнат?- деди Эмил.
-Бар. Азыр байке.
-Менда чай ичем.- Балдар туш туш тан чыкты. Зыйнат баарыбызга чай куюп алдыбызга койду.
-Кант кана?- деди Аккыз эженин кенже уулу.
- Кант жок, ичпейм.
-Ичпесен ичпе,- деди кыз.
-Кант алып кел!- кашыгын стол устуно ыргытты.
-Кайдан?
-Дукондон.
-Акча жок болсо деле, бере береби?
-Эмил байкем баягыда акча алып келбеди беле.
-Аны туготподукбу. Чыдап тур бир эки кун. Тигил конфеттен тиштеп ичсен эн сонун болот. Ишенбесен ошентип ичип корчу...
Бала алдаганга болбой кант сурап ыйлай баштады. Аккыз эже муну карап туруп, думдомо жеп жаткан кашыгын тасмалдын устуно койду.
-Ай, Эмил, бери карачы
-Эмне болду?- ону очл тушту.
-Эмне болгонун корбой турусынбы. Качан аласын маянанды?
-Билбейм, берет го.
-Билбейм берет го! Ушулда соз болобу. Уйдо баары тугонду. Баш аягы торт ай болду иштегенин. Ошондон бери алып келген акчан огунку. Андан бери иштегенин канча болду деги. Мен бул жонундо директорун менен кат аркылуу болсо да сулошпосом болбой калды го балам. Алар сент баласынтып жатышабы дейм.
Эмилдин ону жанакыданда кубарып, каны качып турду.
Энесин жалдырай карады:
-Акыры беретда. Ал жерде иштеген жалгыз мен эмесмин да, апа.
-Э,кудай, ошол курулушта иштегендер баары эле тамак ичпеген, кийим кийбеген уй булосу жок жалгыз бой немелер бекен. Болбосо тируу жан болгондон кийин кантип уч торт айлап акча алюбай чыдашат. Жалгуз тоокода жем керек эмесби.
Эмилдин жаак эттери туйулуп, куроо тамыры кобо тушуп корс этип, энесин алая карап алды:
-Мен болбосом кантет эленер? Акча бербесе кассага ууруга кирейинби. Жатып алып тушунбой эле, кемирип-кесип тилдегенден башканы билбейсин.
Эженин ону баштагыдан да агарып, бир башкача болуп кетти. Эриндери озунон озу озу эмшендеп, коздорунун чарасына жаш толо баштады.
-Кундай сага уштип кунубузду тушуруп койбодубу. Атанар олгончо мен олуп калсам эмне. Оо, акылсыз балам, ара жолдо жаткан апан менен кантип уяалбай айтышып олтурасын. Мен сенин иштеп жургонуно кумонмун. Дагы жатып алып деп коёт. Алты саным аман, дени-кардым соо болсо сенин козунду ушинтип карайт белем.
-Кумон болсон эмне кылайн.
-Бай-ке-е!- деди Зыйнат ордунан учуп туруп, агасына соомойун кезеп.
- Апамы капа кылууга эч кимибиздин акыбыз жок.
Кыздын жашы молт дей тушту. Анан эненин жытын сагынган эликтин чаарчыгынан бетер, Аккыз эженин жанына барып апасынын мойнунан кучактап, бетин бетине тийгизди.