Кыргыз кеп


Channel's geo and language: Kyrgyzstan, Kyrgyz
Category: Education


"Кыргыз кеп" каналы коомчулуктун бардык катмарына багытталат. Кыргызча түшүнгөндөр үчүн кызыктуу, пайдалуу. Өзүнчө дүйнө. Тесттен өтүп, адабият, салттан кабардар болуңуз. Андан сырткары экзаменге, рефератка материалдарды таба аласыз.
Admin: @nuraz17

Related channels  |  Similar channels

Channel's geo and language
Kyrgyzstan, Kyrgyz
Category
Education
Statistics
Posts filter


Video is unavailable for watching
Show in Telegram


Алыкул акындын мезгил карыта албаган мыкты эмгектеринин бири "Замандашыма" деп аталат. Быйыл ырдын жазылганына 80 жыл болуптур.

Алп акындын туулган күнүн, Ноорузду утурлай, улам бир ырын угуп, окуп туралы.

Алыкул Осмоновдун поэтикалык бул кайрылуусун актер жана рэп ырчысы Тата Улан көркөм окуган.

Жашоо эркине жаратылып бир ирет,
Карап көрсөң кандай эмгек кылдым деп:
Кайран күндөр бекер кеткен экен деп,
Ойлоп-ойлоп өкүнөрүн ким билет?..

Актердун аталган чыгарма эмнегедир жан дүйнөсүнө жакын экендигин айтканы бар.

"Замандашыма" ыры — убакыттын, жашоонун, тирүүлүктүн, бакыттын барк-баасын ченеп-өлчөй билүүгө чакырган чыгарма. Бул өмүрдү текке кетирбей жашап өтүү туурасында Алыкул акындын айтып калтырган түбөлүктүү темаларынын бири.

@kyrgyz_kep


АЯЛДАР КАЛПАК КИЙГЕНБИ?

☝️Белгилүү изилдөөчү, этнографтар Клавдия Антипина менен Амантур Акматалиев кыз-келиндердин калпагы болгон деген маалыматтарды өзүнүн эмгектеринде жазган.

"Кыздарга ак жүндөн жука кылып, этегин эркектердикинен тайкы, тегерете жээгин үстүн көздөй имерилте бычып, ага үкү таккан деп айтылат" деп жазган ал.

Дагы бир белгилей кетүүчү нерсе, этнограф Акматалиев 1990-жылдары кыз калпагын тигүүнүн үлгүсү кайрадан жанданып жаткандыгын билдирген. Бирок аталган эмгектерде сүрөттөлгөндөй, баш кийимдердин үкү тагылган сүрөттөрү факт катары калган эмес.

Ал эми аялзатынын калпак кийүүсүн коомчулук негизинен кубаттай бербейт. Учурда уздар кыз-келиндер үчүн кийизден жасалган шляпа сымал баш кийимдерди сунуштап келишет. Алардын бир катарлары кийиздин турушунда берилсе, бир катарларын шырып жүрүшөт.

@kyrgyz_kep




Биз сөз кылгандай, калпактардын түрлөрү бар. 👇👇👇


Калпак боюнча дагы кызыктуу фактылар

🔸Бир калпакка 150-230 граммдын тегерегиндеги кийиз кетет.

🔸Бир калпакты уз эки саатта тигип бүтөт.

🔸Жакшы жасалган калпактар ээси барктап кийсе 20 жылга чейин чыдайт.

🔸Кыргызстандагы сакталып турган эң байыркы калпакка орточо эсеп менен алганда 300 жыл болду.
Бир калпактын баасы учурда 500 сомдон 4 500 сомго чейин.

🔸Жакшы жасалган калпак оңойлук менен бүктөлө бербейт. Төрт талаа менен гана бүктөп, салып алса болот.

🔸Мурдагы кыргыздар калпакты чоочундарга эч качан белекке берген эмес. Абдан сыйлаган, даражасы бийик конокторго ат мингизип, чепкен жапкан. Бирок баш кийим тартууланган эмес.

🔸Азалуу кишинин калпагынын төбөсү чөгөрүлүп (түшүп) турат. Кыргыз маданиятында адамдын кыймыл-аракети, кийип турган кийиминен эле көп нерсени билип койсо болот.

Маселен, адамдын жакыны акка моюн сунганда калпагынын төбөсүн чөгөрүп кийгени. Муну байкаган башкалар ал кишиге аяр мамиле кылышкан.

@kyrgyz_kep




Төмөндө улуттук бул баш кийим туурасында айтып бермекчибиз.

Калпак мүчөл жашка карата жетиге бөлүнөт.

🔸мүчөлгө чейинкилер — 1 жаштан 12 жашка чейинки балдардын калпагынын кийизинин түсү ак, көк, чөп жашыл, ачык күрөң болуп, кыюусу да адатта жашыл, көк сыяктуу ачык түстөр менен кооздолгон;

🔸1 мүчөл — 13 жаштан 24 жашка чейинкилердин калпагы ак түстө болуп, жашыл кездеме менен кыюуланат. Жашыл түс жаштыктын, ѳсүүнүн түсү деп белгиленген;

🔸2 мүчөл — 25 жаштан 36 жашка чейинки жигиттер кыюусу көк болгон ак калпак кийишкен. Бул куракта ал мырза бир үйдүн ээси болуп, ѳзүнчѳ түтүн булатат. Кѳк түс — асмандын өңү;

🔸3 мүчөл — 37 жаштан 48 жашка чейинки кишилер ак калпак кийип, кыюусу күрөң, жердин түсүндѳ тигилген;

🔸4 мүчөл — 49 жаштан 60 жашка чейинки эркектерге кыюусу ачык күрөң, буудай түскө боелгон ак калпак сунушталса, 5 мүчөлгө — 61 жаштан 72 жашка чейинки аксакалдарга кыюусу ак түстѳгү калпак туура болгон;

🔸 6-мүчөл. Кыюусу ак-кара болгон ак калпак 73 жаштан улуулардын баш кийими деп эсептелген, себеби бул курактагы аксакалдар акты-ак, караны-кара деп уулдарына кеңеш берип, насаат айткан.

@kyrgyz_kep


5-март — Ак калпак жана улуттук кийимдер күнү.

Калпактын азыркы, илим менен технологиянын өнүккөн доорунда кыргыздар үчүн орду өзгөчө. Күнүмдүк жашоодо колдонобуз, киебиз, барктайбыз, баалайбыз.

Калпакты байыркы убактарда эле, б.з.ч. миң жылдыкта Орто Азияны мекендеген элдер кийгени илимий эмгектерде айтылып келет.


25. "СЫНГАН КЫЛЫЧ" тарыхый романы – АУДИОКИТЕП

(Т.Касымбеков)


Төртүнчү бөлүм

VIII

Ошол жылы күзүндө Кудаяр хандын уулу Насирдин бек тоолуктарды Домбу үчүн миң сары таман ат, миң кызыл дилде кунга жыгат. Өкүмзордукка кептелген элеттиктер ага кошуп Сарыбай мүнүшкөрдүн 15 жаштагы Кундуз аттуу жалгыз кызын тартуулап, ханзааданын балээсинен ушинтип кутулушту. Кызынан ажыраган Сүйүмкан күйүтүнө чыдабай тоо таяна чуркап, акылынан айнып калат.

(Уландысы бар)

Аудио китептин дароо эле бир дем менен угам десеңиз, ШИЛТЕМЕНИ басыңыз.

@kyrgyz_kep


Video is unavailable for watching
Show in Telegram


Video is unavailable for watching
Show in Telegram


Акындын "Карагайчы кемпир" жана "Айымай-Булак" поэмалары соңку 20 жылдагы кыргыз поэмаларынын ичиндеги зор жаңылык деп баалоого болот.

Ал эми окуган кишинин жан дүйнөсүн аңтарып-теңтерип кеткен "Агындылары" учурда элдин колунан түшпөгөн китептердин бири болду.


Video is unavailable for watching
Show in Telegram
Эне, энелер, апалар, аялзаты тууралуу...


Шайлообек Дүйшеев жубайы Зейне Калыева менен

📷 Акындын үй-бүлөлүк архивинен алынды


Биздин каарман - Дүйшеевдин ар кыл жылдардагы сүрөттөрү.


🔸 Шайлообек акын өткөн кылымдын 80-жылдарынын экинчи жарымында кыргыз поэзиясында Юрий Гагарин сыяктуу «жалт» этип пайда болду. Анан ошол бийиктен паска түшпөй, кайра улам бийиктеп, улам изденип, улам оболоп келе жатат. Мындай оголе бийиктикте деле Шакебиздин башы оңою менен айлана койбостур…

***
🔸…Бир жылдары Франкфурт-на-Майне аэропортунда көп көгүчкөндөр пайда болуп, самолётторду такыр учурбай коёт. Техникалык мүмкүнчүлүктөрдү пайдаланып, эч кууп кетире алышпайт. Анан бир шумкарды алып келип коё бергенде баары качып жок болот.
…Шайлообек байке мага кыргыз поэзиясындагы ошол шумкарды элестетет.
Оболой бериңиз, кыргыз поэзиясынын Ак шумкары!

@kyrgyz_kep


🔸Шакебиздин да, кыргыз элинин да багы бар экен. Дегеним, эгерде ал бул поэзиясы менен 1937-52-жылдары элге чыкканда түздөн-түз эле атылып кетмек. Шакең улут жандуу жүрөгү менен жөн жүрө алмак эмес. Сөзсүз бирдеменин үстүнөн чыкмак. Аны көрүп кимдир бирөө органдарга тоголок арыз жазмак. Анан куйтуланганды, бирөөнө оодара салганды билбеген Шакең: «Мен болчумун» – деп баарын мойнуна алмак…

Анан?..

Андан көрө Ала-Тоо кыргыз элинде аман жүргөнүңүз биз үчүн чоң олжо эмеспи.

***
🔸Шакең – улутчан, улутман (ушу сөзү үчүн Т.Казаковго рахмат) жана улут жандуу. Улуп-уңшуп да, улутунуп да, удургуп да улутун ырдабаса Дүйшеев мырза мындай Шайлообектик бийиктикке чыга алмак эмес. Бир кыргызга бир Айтматов жаралган сыңары эле, поэзияда бир Дүйшеев керек болчу.

@kyrgyz_kep


🔸 …Ошол заманда, сенектикке сенейип катып бараткан доордо «Кайдыгерлик» ыры сезимдерди козгоп, козголушка чакырган улуу чакырык болду. Кайра куруу башталды. Ал эми аягы кандай бүтөт, азыр айтыш али эрте.

🔸Ш.Дүйшеев – улутчул акын. «Эне тилин унуткандар», «Күт эми, Эштек байке», «Кыянаттык», «Кыргызбай менен Кыргызгүлдүн баяны», «Ысык-Көлдү сакта дейсиң», «Эсиңе кел», «Бөлүнгөндөн акыры өлөт кыргыз» аттуу ырлары улуттук сезимди козгоп, ар – намысыңа келтирип, пастыктан – бийиктикке, арамдыктан – аруулукка, маңкуртчулуктан – манасчылыкка, бөлүнгөндүктөн – биримдикке үндөп турат.

@kyrgyz_kep

19 last posts shown.