Биики халандаар 📆


Kanal geosi va tili: Qirg‘iziston, Qirg‘izcha
Toifa: Din


Күн аайы саха устуоруйатыгар сыһыаннааҕы Бикипиэдьийэттэн сүһэн суруйабыт.
Эбиилээх-көҕүрэтиилээх буоллаххытына дьаһабылга @Halan_Chuekke суруйуҥ.

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
Qirg‘iziston, Qirg‘izcha
Toifa
Din
Statistika
Postlar filtri


Киэһэ Суорун тыйаатырыгар дьоро күммүтүн бэйэбитигэр туһалаах бэлэхтээх түмүктүүбүт! 😁


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Быйылгы тэрээһин "Ыччат таптыыр саха тыла" диэн аатынан барыаҕа.


Бары Өксөкүлээххэ! Иккиттэн тэрээһин саҕаланыа.


Олунньу 13 күнүгэр туох буолбут эбитий?

🏳️ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Ийэ тыл күнэ. 1996 сыллаахтан бэлиэтэнэр.
🇺🇳 ЮНЕСКО — Араадьыйа аан дойдутааҕы күнэ
🇦🇲 Армения — Терендез
🇲🇲 Мьянма — Оҕо-аймах күнэ.

🔹 1241 — Байдаар баһылыктаах монгуоллар этэрээттэрэ Краков бойобуодата баһылыктаах поляк рыцардарын уонна ополчениены Турско-Вельке сэлиэнньэ анныгар үлтүрүппүт.
🔹 1890 (урукку истиилинэн олунньу 1) — Дүпсүн улууһугар сыаркап приходун оскуолата аһыллыбыт.
🔹 1913 — 13-с Далай-лаама Тибиэт Манчжуурдар динаастияларыттан тутулуга суоҕун туһунан биллэрбит. Бу кэнниттэн Тибиэт 40-ча сыл тутулуга суох дойду быһыытынан олорбута.
🔹 1921 — Орто Халымаҕа I Халыматааҕы уезднай ревкомнар сийиэстэрэ буолбут, олунньу 16 күнүгэр түмүктэммит. Сийиэскэ булт-балык тэрээһинэ, үүт фермаларын тэрийии, электростанция, мас эрбиир уонна кирпииччэ собуоттарын, балыыһалар тутуулара ырытыллыбыттар.
🔹 1923 — Иван Строд кыһыл этэрээтэ Амма өрүһүн хочотугар киирэн Саһыл Сыһыы диэн сиргэ үрүҥнэри кытары кыргыспыт. Аатырбыт 18 хонуктаах Саһыл Сыһыы көмүскээһинэ саҕаламмыт.
🔹 1956 — Антарктидаҕа «Мирнэй» диэн сэбиэскэй станция үлэтин саҕалаабыт. Манна кэлин саха гляциолог учуонайа Николашкин үлэлээбитэ.
🔹 1984 — ССКП КК Генеральнай сэкиритээринэн Константин Черненко талыллыбыт. Кини бу солоҕо биир сыл кэриҥэ 1985 сыл кулун тутар 10 күнүгэр диэри олорбута. Төрдүгэр сахалар бааллар үһү диэн үһүйээн баарын санатабыт.
🔹 2023
▫️"Сахалыы" диэн ааттаах саха тылын саҥа үөрэтэн эрээччилэргэ анаммыт төлөпүөҥҥэ туруоруллар сэмсэни ааптардар Лилия уонна Ньургун Бэчигэннэр көрдөрбүттэр[1].
▫️Ил Дархан Айсен Николаев  "Барҕарыы" пуондата тылы өйүүр тэрээһиннэри үбүлүөн сөбүн туһунан эппит.
▫️Яна Байгожаева өйүгүнэн Виктор Лебедев үбүлээн "Саха тылын туруулаһыытын иһин" түмэт бириэмийэ (Ҥ дорҕоон бэлиэтэ) туттарыллыбыт — Куорсуннаахха, Санаайаҕа, Анатолий Бурнашевка.
▫️Сунтаар улууһугар Төрүт тыл сылын биллэрбиттэр. Муус устарга тылга сыһыаннаах улуустааҕы улахан сугулааны ыыппыттар.

🔹 Бүгүн ахтыллар дьон:
Төрөөбүттэр:
▫️1892 — Семен Новгородов — саха бастакы учуонай-лингивииһэ, саха норуотун үөрэхтээһиҥҥэ сүҥкэн оруоллаах, сахалыы маассабай суругу-бичиги айбыт киһи, сахалыы бастакы букубаардар ааптардара. Кылгас кэмҥэ «Саха аймах» уопсастыба бэрэстээтэлэ. Кини аатын "Бичик" кинигэ кыһата уонна Чурапчы орто оскуолата сүгэллэр.
▫️1915 — Захар Саввин — 1950-1969 сылларга Саха АССР үөрэҕириитин миниистирэ, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх учуутала, Иккис аан дойду сэриитин кыттыылааҕа.
▫️1929 — Алексей Шадрин — 1997—2002 сылларга Чурапчы улууһун баһылыга, Саха Өрөспүүбүлүкэтин уонна Чурапчы улууһун ытык киһитэ.
▫️1935 — Александр Захаров — Саха сирин үтүөлээх тутааччыта, үлэ, тыыл бэтэрээнэ, Амма улууһун уонна Абаҕа нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
▫️1936 — Василий Егоров — Тумарча — Саха норуодунай суруйааччыта, геолог, 1984–1991 сылларга "Хотугу сулус" сурунаал эрэдээктэрэ.
▫️1945 — Андрей Кобяков — суруйааччы, Кэбээйи улууһун Ытык киһитэ.
▫️1946 — Гавриил Адамов (Сайдам), учуутал, суруйааччы, түмэт дьайыксыт, СӨ үөрэҕин туйгуна[2].

Өлбүттэр:
▫️1993 — Иван Кульбертинов — аатырбыт снайпер, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, сэрии саамай бэргэн снайпердарыттан биирдэстэрэ (487 өстөөҕү кыдыйбыта ааҕыллыбыт).

🔹 Суруутуга баппатаҕы манна сиһилии көр.

Сэҥээриктэ тал, холобур:
🕊 – урут истибэтэхпин аахтым
🔥 – урут истибиппин санаатым
👍🏻 – сэргээн аахтым

📌  Биики Халандаар | Сурут


Олунньу 13 күнүгэр СЭТТИЭЛЭ анал таһаарыыта

Ийэ тыл уонна сурук-бичик күнэ.
Чэ, оонньообуппут оҕо буоллун!


Куйаар ситимигэр: Сарантуйа, Альберт Кувезин, Алексей Егоров, Андрей Саввич Саввинов, Владимир Ю, Уйбаан Хабырылайап, Арчылан, Ойуур Байбал, Тускулаана, Халан, Сардаана Гоголева, Байтыкан Батаакап, Дархан, Александр Гоголев-Лоокуут, Мария Захарова, Дмитрий Федотов, Эрэл Эрилик уо.д.а.


Сарсыарда 11 чаастан саҕаланар.

Уһун-киэҥ кэпсэтии хаска бүтүө биллибэт.

Манна киириҥ: https://t.me/erelerelik

📌  Биики Халандаар | Сурут




Олунньу 12 күнүгэр туох буолбут эбитий?

👰‍♀️ Саха халандаарыгар "Дьыл оҕуһун иккис муоһа тостон" (сорох сиргэ бастакы муоһа тостор дииллэр), тымныы кылаана сынтарыйар, өргөһө мүлүрүйэр.
🌍 Дарвин күнэ
🇺🇳 ХНТ — Кыһыл Илии күнэ (Оҕо саллааттары туһаныыны утарыы дойдулар ардыларынааҕы күнэ)
🇺🇸 АХШ — Ыал буолуу көҥүлүн национальнай күнэ
🇺🇸 АХШ — Линкольн төрөөбүт күнэ
🇻🇪 Венесуэла — Ыччат күнэ
🇺🇸 Джорджия (АХШ) — Джорджия күнэ
🇲🇲 Мьянма — Сомоҕолоһуу күнэ
🇹🇯 Таджикистан — Душанбеҕа 1990 сыл олунньу 12-14 күннэригэр буолбут дьалхааҥҥа өлбүт дьон кэриэстэбиллэрин күнэ.

🔹 1593 — Дьоппуоннар Кэриэйэҕэ саба түһүүлэрэКвон Юл баһылыктаах кырачаан Хэнджу кириэппэскэ хатанан олорор 2800 кэриэй саллааттара уонна ополченецтара 30 000 тахса киһилээх дьоппуон сэриитин үлтүрүппүттэр. Дьоппуоннар 10 тыһыынча кэриҥэ киһилэрин сүтэрбиттэр, хас да генераллара бааһырбыт. Бу кыайыы 7 сыллаах сэриигэ кэриэйдэр үс бөдөҥ кыайыыларыттан биирдэстэрэ этэ.
🔹 1825 — Крик биис уустара Джорджиятааҕы бүтэһик сирдэрин Индиан-Спрингс сөбүлэҥин түһэрсэн АХШ бырабыыталыстыбатыгар туран биэрбиттэр уонна арҕаа сирдэргэ (билиҥҥи Оклахома штаата) көспүттэр.
🔹 1912 — Кытай бүтэһик импэрээтэрэ 6 саастаах Сюаньтун (Пу И) бүрүстүөлүттэн батыммыт. Кэлин Аан дойду иккис сэриитин саҕана дьоппуоннар тэрийбит Манчжоу Го судаарыстыбаларын баһылыга буола сылдьыбыта.
🔹 1918 (эргэ истиилинэн тохсунньу 30) — Дьокуускайга Бастакы суһал ыҥырыылаах Саха уобалаһын земствотын мунньаҕа саҕаламмыт. Мунньахха уобалас бэйэтин салайыныытын, социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын ырыппыттар. 35 гласнайтан 24-э кэлбит, саха улуустарын бас-көс дьоно. Уобалас земскэй быраабата талыллыбыт: бэрэссэдээтэл — Василий Никифоров - Күлүмнүүр, чилиэннэрэ — Попов В.В.Памфил Осипов (Иноземцев), Петр ЯковлевП.Е. Баранов. Уобаластааҕы земство мунньаҕа Совнаркому киин былааһынан билиммэтэх, Петроград Саха уобалаһын салайыытыгар орооһорун утарбыт.
🔹 1958 — Кытайга Кэскилгэ баараҕай ойуу бэлиитикэтин иһинэн тыа хаһаайыстыбатыгар буортулаах үөннэри утары охсуһуу хампаанньата саҕаламмыт. Ол курдук күтэрдэри, бырдаҕы, сахсырҕаны уонна барабыайдары кыдыйарга быһаарыллыбыт. Бу хампаанньа кытай омугар ыар түмүктээх буолбута — 20-тэн 40 мөлүйүөҥҥэ диэри киһи өлбүтэ.
🔹 1974 — Александр Солженицын, 1970 сыллааҕы Нобель бириэмийэтин лауреата, Сэбиэскэй Сойуустан үүрүллүбүт.
🔹 1992 — Монголия билиҥҥи конституцията олоххо киирбит.

🔹 Бүгүн ахтыллар дьон:
Төрөөбүттэр:
▫️1809 — Чарлз Дарвин — эволюция түөрүйэтин айбыт Англия чулуу учуонайа, айылҕаны чинчийээччи, айанньыт.
▫️1809 — Авраам Линкольн — 1861—1865 сылларга АХШ 16-с бэрэсидьиэнэ. Кини кэмигэр АХШ Гражданскай сэриитэ буолбута. Линкольн АХШ-га кулуттааһыны утарбыта, ол иһин "Улуу босхолооччу" диэн ааттаммыта.
▫️1833 — Александр Чекановскай — нуучча геолога, палеонтолог, Сибиири чинчийээччи.
▫️1898 — Исидор Барахов (Иванов) — Саха АССР төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, XX үйэ саҕаланыытыгар үлэлээбит биллиилээх судаарыстыбаннай уонна партийнай диэйэтэл.
▫️1900 — Арвед Паулин — Саха АССР үрдүкү салататыгар өр сылларга үлэлээбит Латвияттан төрүттээх бассабыык, Дьокуускай куоратын Ытык олохтооҕо (2000).
▫️1917 — Кирилл Попов — Социалистыы Үлэ Дьоруойа, ойуур хаһаайыстыбатын үлэһитэ, Иккис аан дойду сэриитин кыттыылааҕа, разведчик, отделение хамандыыра.
▫️1934 — Будимир Слепцов — 2005 сыллаахтан СӨ Бэтэрээннэрин Сүбэтин бэрэстээтэлэ, 1992-1997 сылларга СӨ Бэрэсидьиэнин, Бырабыыталыстыбатын дьыалаларын дьаһайааччыта. «Хотугу сулус» уордьан кавалера (2002), Абый улууһун Ытык олохтооҕо.

Өлбүттэр:
▫️1804 — Иммануил Кант — ниэмэс улуу бөлөһүөгэ. Кенигсберг куоракка төрөөбүтэ, олорбута уонна өлбүтэ (билиҥҥи Калининград)
▫️1856 — Николай Лобачевскай — нуучча математига, неевклидовай геометрия айааччыларыттан биирдэстэрэ, университет үөрэҕириитин уонна дьону сырдатыы диэйэтэлэ.

🔹 Бүгүн уонна туох ахтылларын — бэлиэ күннэр, түбэлтэлэр, ким төрөөбүтүн/өлбүтүн туһунан — манна сиһилии көр.

Сэҥээриктэ тал, холобур:
🕊 – урут истибэтэхпин аахтым
🔥 – урут истибиппин санаатым
👍🏻 – сэргээн аахтым
📌 Сурутуҥ https://t.me/biikige


Сахалыы учуобунньук

Бэҕэһээ Тыл киинин үлэһитэ Светлана Семенованы "Оҕону хайдах сахалыы саҥардабытый?" диэн дьоһуннаах мунньахха көрсөн сахалыы учебниктар электрон барыйааннара баар дуо диэн ыйыттыбыт.
Баар эбит! Баҕар, сорохтор билбэккит буолуо.
"Төрүт тыллар" саайка Букубаартан саҕалаан сахалыы учуобунньук барыта сытар.
Светлана Степановна ыыппыт сигэтин угабыт: Сахалыы учуобунньуктар.

Ити ситим-сиртэн өссө да элбэх туһалааҕы булан ылыаххытын сөп.
Көрүҥ, үлэҕитигэр, үөрэххитигэр туһаныҥ!
Биики халандаар эһигини кытта👍🏻


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Квизкэ суруттарыҥ!

Доҕоттоор, "күөрэгэйдэр" улахан кылаас оҕолоругар квиз (таайбараҥ) оонньуу ыытан эрэллэр.

Билиҥҥи кэминэн өссө да миэстэ баар үһү, 12 хамаанда суруттарбыт (барыта 20 хамаанда кыттар).

Онон Дьокуускайга олорор дьон, 10-11 кылааска үөрэнэр сахалыы билэр оҕолоох буоллаххытына, киниэхэ этиҥ, тэрийээччилэргэ тахсан суруттардын.
Олунньу 15 күнүгэр "Үлэ түөлбэтигэр" (Квартал труда) буолуоҕа.
Нууччалыы да оскуолаҕа үөрэнэр буоллуннар, хайаан да наһаа элбэҕи билэр оҕо кэлиэхтээх диэн буолбатах, сорудахтара чэпчэки,

– диир Юлия Андросова, тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ.
📱 8924-163-888-2

📌  Биики Халандаар | Сурут


Сахаҕа туһалаах сэмсэлэр (приложениелар)

Sakha global уочараттаах лиэксийэтигэр Гуглплэйтан, Аппстортан тугу хачайданыахха сөбүн, төлөпүөнтэн көрөргө туһалаах атын туох баарын туһунан кэпсэнэр.

"Сахалыы" диэн Бэчигэннэр оҥорбут саха тылын үөрэтэр сэмсэлэрин бэркэ билэҕит, оттон, холобур "Саас" диэни истибиккит дуо? Тамҕанан сахалыы төлөпүөҥҥэ суруйуохха сөбүн билэҕит дуо?

🔸 Сахалыы сэмсэлэр (приложениелар, apps). Халан

Киирэн сэҥээриҥ, кылгас ырытыыта суруйуҥ, аймах-билэ дьоҥҥутугар тарҕатыҥ!

Сарсын 10 чааска ити ханаалга "Кэрэ тыл" бырайыак уочараттаах лиэксийэтэ тахсыаҕа. Сигэтин эмиэ манна угуохпут.

📌  Биики Халандаар | Сурут


Олунньу 11 күнүгэр туох буолбут эбитий?

🇺🇳 ХНТ — Билиминэн дьарыктанар дьахталлар уонна кыргыттар дойдулар ардыларынааҕы күннэрэ
🌏 Аан дойдуга Ыарыһах күнэ
🇦🇿 Азербайджан — Нолуок сулууспатын үлэһиттэрин күнэ
🇺🇸 АХШ — Айааччы национальнай күнэ
🇨🇲 Камерун — Ыччат күнэ
🇱🇷 Либерия — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
🇵🇭 Пилипиин — Эвелио Хавьер күнэ
🇪🇺 ЕС — 112 суһал нүөмэр күнэ
🇯🇵 Япония — Ил олохтоммут күнэ
🔸 Былыргы славяннарга — Велес Улуу күнэ, кыһын ортото (сороҕор олунньу 24 күнүгэр бэлиэтэнэр). Бу славяннар христианствоны ылына иликтэринэ итэҕэйэр таҥараларыттан биирдэстэрэ, Явь (дьиҥ эйгэ) уонна Навь (хараҥа, күлүк эйгэ) ыккардыларынан сылдьар кыахтаах дииллэрэ. Ырыаһыттары, хоһоонньуттары, аптаах-хомуһуннаах дьону араҥаччылыыр, ону таһынан ынах сүөһү таҥарата.

🔹 Б.э.и. 660 сыл — Дьоппуон бастакы импэрээтэрэ Дзимму ил тэрийбит. Кини олохтообут дьынаастыйата билигин даҕаны Японияҕа бүрүстүөлгэ олорор.
🔹 951 — Го Вэй диэн чунуобунньук Хойукку Чжоуга (Хотугу Кытай) күүһүнэн былааска кэлбит, импэрээтэринэн биллэриммит.
🔹 1697 — Ыраахтааҕы Бүөтүр I табаҕы атыылыыры көҥүллээбит.
🔹 1775 (урукку истиилинэн тохсунньу 31) — Иркутскай-Дьокуускай траагын Саха сиринээҕи өттүн икки учаастакка араарбыттар: Битиимтэн Өлүөхүмэҕэ диэри уонна Өлүөхүмэттэн Дьокуускайга диэри. Хас биирдии учаастакка туспа көрөөччү (смотритель) ананар буолбут.
🔹 1809 — Америка айааччыта Роберт Фултон борохуоту патыаннаабыт.
🔹 1979 — Ирааҥҥа өрөбөлүүссүйэ түмүгэр ислам теократията олохтоммут, былааска аятолла Рухолла Хомейни кэлбит.
🔹 1990 — Соҕуруу Африкаҕа дьон бырааптарын туһугар турууласпыт актыбыыс Нельсон Мандела түрмэ хаайыытыттан 27 сыл буолан баран босхоломмут. Сотору кэминэн кини Соҕуруу Африка Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнинэн талыллыбыта.
🔹 1997 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин үрдүкү уордьана «Хотугу сулус» уордьан Ил Түмэн ПП 418-I нүөмэрдээх уурааҕынан олохтоммут.

🔹 Бүгүн ахтыллар дьон:
Төрөөбүттэр:
▫️1929 — Валентин Луковцев — бэрэпиэссэр, бөлөһүөпүйэ дуоктара.
▫️1944 — Василий Бочкарёв — саха скульптора, суруналыыс, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун чилилиэнэ, СӨ норуодунай худуоһунньуга.
▫️1981 — Георгий Куркутов — саха бэлиитигэ.

Өлбүттэр:
▫️2010 — Роман Дмитриев — көҥүл тустууга Олимпиада чөмпүйүөнэ (1972 Мюнхен) уонна үрүҥ көмүс призера (1976 Монреаль), норуоттар ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, ССРС үтүөлээх тренерэ, Дьокуускай куоратын (1969) уонна Бүлүү улууһун Ытык олохтооҕо, «Хотугу сулус» уордьан кавалера (2006).
▫️2017 — Гурий Турантаев — тыыл уонна үлэ бэтэрээнэ, норуот мэдиссиинэтин маҕыыстыра, Уус-Алдан улууһун (2001) уонна Бээрийэ нэһилиэгин Ытык олохтооҕо.

🔹 Бүгүн уонна туох ахтылларын — бэлиэ күннэр, түбэлтэлэр, ким төрөөбүтүн/өлбүтүн туһунан — манна сиһилии көр.

Сэҥээриктэ тал, холобур:
🕊 – урут истибэтэхпин аахтым
🔥 – урут истибиппин санаатым
👍🏻 – сэргээн аахтым

📌  Биики Халандаар | Сурут


Иккис кырачаан лиэксийэ

Ийэ тыл күнүгэр анаммыт Global saqa иккис лиэксийэтин аатырбыт блогер Сандаара Кулаковская аахта.

Кини блогтарыгар сахалыы суруйар уонна саҥарар дьон туһунан кэпсээтэ.

Сахалыы саҥардахха аудиторияҕын кыччатаҕын диир дьоҥҥо хоруй биэрдэ.

Киирэн истэбит, харса суох сэҥээрик туруорабыт уонна ырытыыга тугу эмит суруйабыт! Арба, сигэтин доҕотторгутугар, аймах-билэ дьоҥҥутугар тарҕатаргытын умнумаҥ!

🔸 Саха тылынан блогу хайдах ыытабын, ханна блогердары ааҕабын? Сандаара Кулаковская

Сарсын сарсыарда үһүс лиэксийэ тахсыаҕа. Онно Халан төлөпүөҥҥэ туруорунар ханнык туһалаах сэмсэлэр (приложениелар) баалларын кэпсиир. Холобур, тамҕанан (уруунанан) сахалыы суруйар, сахалыыны тылбаастыыр, эбэтэр биология, история, география уруоктарыгар көмөлөһөр сахалыы роликтардаах сэмсэлэр. Сигэтин эмиэ угуохпут.
📌  Биики Халандаар


Олунньу 10 күнүгэр туох буолбут эбитий?

🇺🇳 ХНТ — Туораахтаах бобтуҥу үүнээйилэр (горох, соя, фасоль уо.д.а.) аан дойдутааҕы күннэрэ[1]
🇷🇺 Арассыыйа — Дипломатия үлэһитин күнэ
🇷🇺 Арассыыйа — Александр Сергеевич Пушкин кэриэстэбилин күнэ
🇮🇹 Италия — Үүрүллүбүттэри уонна Фойба сиэртибэлэрин кэриэстиир күн (Giorno del ricordo). Иккис аан дойду сэриитин кэнниттэн Истрия уонна Далмация (Югославия) сирдэриттэн 230-350 тыһ. олохтоох итальянеһы күүһүнэн көһөрбүттэрэ. Бу күн 1947 сыллаахха Парижтааҕы эйэ сөбүлэҥинэн урукку Италия сирдэрэ Югославияҕа бэриллибиттэрэ
🇪🇷 Эритрея — Фенкил күнэ. 1990 сыллаахха Эритрея сэриилэрэ Эфиопия сэриилэригэр ситиһиилээхтик кимэн киириилэрин бэлиэтииллэр.

🔹 1258 — Хулагу хаан монгуоллара ислам эйгэтин сүрүн куоратын Багдады сэриилээн ылбыттар. Багдад букатын урусхалламмыт уонна хас эмэ үйэ тухары чөлүгэр түспэтэх. Манан ислам Көмүс үйэтэ түмүктэммит.
🔹 1846 — Аангылыйа уонна сикхтэр ыккардыларынааҕы бастакы сэрии: Собраон аттынааҕы тиһэх кыргыһыыга Ост-Ииндийэ хампаанньатын аармыйата Пенджаб аармыйатын кыайбыт.
🔹 1928 — Конфедералистар хамсааһыннарын силиэстийэлии БКП(б) Киин Кэмитиэтин анал хамыыһыйата сыарҕанан Дьокуускайга кэлбит. Хамыыһыйаҕа БКСК бэрэстээтэлин солбуйааччы Ян Полуян уонна ОГПУ силиэдэбэтэллэрэ бааллар эбит. Бу хамыыһыйа кэлбитин кэннэ саха бастыҥ дьонугар ыар күннэр үүммүттэрэ. Сиһилии.
🔹 1930 — Арҕаа Хаҥалас уонна Нам улуустара тэриллибиттэр, ону кытары Мэҥэ уонна Илин Хаҥалас улуустара холбоhууларыттан Мэҥэ-Хаҥалас улууһа тэриллибит.
🔹 1935 — Бүлүү улууһуттан араарыллан Үөһээ Бүлүү улууһа хат тэриллибит.
🔹 1947 — Аан дойду иккис сэриитигэр хотторбут Италия, Румыния, Венгрия, Болгария, Финляндия биир өттүттэн уонна кыайыылаах тахсыбыт сойуустаахтар – иккис өттүттэн – Парижтааҕы эйэ сөбүлэҥнэригэр илии баттаабыттар. Бу сөбүлэҥнэринэн хотторбут дойдулар тутулуга суох буолаллара уонна Холбоһуктаах Наассыйалар тэрилтэлэригэр киирэллэрэ бигэргэтиллибит, элбэх репарация төлөөбүттэр.

🔹 Бүгүн ахтыллар дьон:
Төрөөбүттэр:
▫️1930 — Иван Спиридонов (29.03.2003 өлб.) — литературовед, литэрэтиирэни ырытааччы, билэлиэгийэ билимин хандьыдаата, Дьокуускай куоратын ытык киһитэ (1999).
▫️1935 — Иван Жараев — бастакы «Күн Дьөһөгөй» киинэ күрэһин лауреата, Арассыыйа бочуоттаах кинематографииһа, РСФСР уонна СӨ култуураларын үтүөлээх үлэһитэ.
▫️1938 — Владимир Ларионов — саха биллиилээх учуонайа, 1986—2004 сылларга Хоту дойду физико-техническэй кыһалҕаларын Институтун дириэктэрэ, сахаттан бастакы Арассыыйа билимнэрин Академиятын академига (1997), техника билимин дуоктара, профессор.
▫️1945 — Аиза Решетникова — пианист, биллиилээх муусука диэйэтэлэ, Дьокуускайга баар Саха сирин омуктарын музыкатын уонна фольклорун түмэлин дириэктэрэ.
▫️1958 — Алиш Мамедов — 1989 сыллаахтан «Якутцемент» (Мохсоҕоллоохтооҕу цемент собуота) генеральнай дириэктэрэ, Ил Түмэн IV, V, VI ыҥырыыларын дьокутаата. Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ (2001).

Өлбүттэр:
▫️1942 — Егор Мыреев — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, 65 ахсааннаах бэргэн ытааччы, бэргэн ытааччылар уһуйааччылара. 1940 сыллаахха Ленинградтааҕы театральнай институкка үөрэнэ барбыт уонна онтон сэриигэ ыҥырыллыбыт. Кини аата Ленскэй улууһун Бэтинчэ орто оскуолатыгар иҥэриллибитэ. Бэтинчэ ытык киһитэ.

🔹 Сорҕотун манна сиһилии көр.

Сэҥээриктэ тал, холобур:
🕊 – урут истибэтэхпин аахтым
🔥 – урут истибиппин санаатым
👍🏻 – сэргээн аахтым

📌  Биики Халандаар | Сурут


Бастакы лиэксийэ таҕыста

Global Saqa хамсааһын Ийэ тыл күнүн көрсө ыыта сылдьар "Кэрэ тыл" бырайыагын лиэксийэлэриттэн бастакыта ютубка таҕыста!

Бүгүн Туйаара Шкулева диэн Миэксикэҕэ олорор саха кыыһын лиэксийэтин истэбит, көрөбүт.

Кини сахалары түмэн ааҕар уонна кэпсэтэр кулууп тэрийэ сылдьыбыт уопутун үллэстэр, сүбэлэри биэрэр.

Киирэн истэбит, харса суох сэҥээрик туруорабыт уонна ырытыыга тугу эмит суруйабыт! Арба, сигэтин доҕотторгутугар, аймах-билэ дьоҥҥутугар тарҕатаргытын умнумаҥ!

🔸 Саха тылынан кэпсэтэр уонна ааҕар түмсүүнү тэрийии. Туйаара Шкулева.

Сарсын Сандаара Кулаковская сахалыы суруйар уонна саҥарар блогердар тустарынан кэпсээнэ тахсыаҕа.
📌  Биики Халандаар


Бүгүн били лиэксийэбитигэр дьоһуннаах, бииртэн-биир туһалааҕы иһиттибит!

Дириҥ билиилээх кэрэ да дьон тыл эттилэр! Төрөппүккэ анаан олоххо туттуллар сүбэ үллэһиннилэр, уустук баҕайыны саас сааһынан быһааран, ыраас мууска ууран биэрдилэр. 👏🏻👏🏻👏🏻

Холобур, оҕолор тоҕо бэйэ-бэйэлэрин кытта нууччалыы кэпсэтэри ордороллоруй? Эбэтэр оҕо тыллары сөпкө солбуйан туттарыгар ханнык оонньуулары оонньотуохха сөбүй? Өйдүүр, ол эрээри кыбыстан саҥарбат оҕону хайдах саҥарар гынабыный?
Үс уолу сахалыы уһуйаана, оскуолата суох уу сахалыы иитэ сылдьар ыал ийэтэ дьиэтигэр тугу гынарын, хайдах сахалыы тыыны оҕолоругар иҥэрэрин сиһилии кэпсээтэ.

Оннооҕор, Африкаҕа олорор сахаларга оҕолорун сахалыы иитэллэригэр слону хайдах туһаныахтарын сөбүн кэпсээтилэр 😂
Уһуллуута таҕыстаҕына сигэтин Биики халандаарга угуохпут.

📌  Биики Халандаар | Сурут


Саха ыта "оҥ-оҥ" диир, ньиэмэс ыта "блаф-блаф", оттон биһиги Африкаҕа олоробут, оччотугар слону хайдах сахалыы "саҥардабытый"? – диэн лиэксийэ кэнниттэн дьикти ыйытыы киирдэ.

Логопед онно наһаа астынна😁. Тугу хоруйдаабытын уһуллуута таҕыстаҕына истээриҥ. Сигэтин халандаарбытыгар угуохпут

📌  Биики Халандаар | Сурут


Логопед сүбэлэрэ:
Ыт тоҕо сахаларга "оҥ-оҥ!" диирий?
Ити биһиги тылбытын сайыннарар, оҕо төрөөбүт тылынан сатаан саҥарар буоларыгар көмөлөһөр.


📌 Олунньу 9 күнүгэр, өрөбүлгэ
«Оҕону сахалыы иитии»

▫️Педагогика ньымалара тылы үөрэтиигэ
▫️Психолог сүбэлиир
▫️Логопед: Саха дорҕоонноро.
▫️Дьиэ кэргэҥҥэ сахалыы эйгэ

Киирэр сигэҕит:

https://us06web.zoom.us/j/8787928496?pwd=NPx71De9o0p7Tb2GbFNre0fRLLsUdr.1

Идентификатора: 878 792 8496
Куода: 2025


Күнүс иккиттэн оҕону сахалыы иитии туһунан 15-тии мүнүүтэлээх түөрт лиэксийэ буолуоҕа.

Тэрийээччилэр суруттаран кэлин ситимҥэ угуохпут дииллэр эрээри, бииринэн тиэхинньикэ араас буолуон сөп, арай, туга эрэ сатамматын?
Иккиһинэн, бу буола турары тута сытан көрөр ордук буоллаҕа, ыйытыы да биэрэр, өйдөөбөтөххүн чопчулуур иҥин кыах баар (таарыйа уһуллан хаалаҕын😉).
Уонна оттон, лиэктэр элбэх киһи киирдэҕинэ астыныа дии, өрө көтөҕүллэн туран кэпсиэ.

Онон доҕоттоор, күнүс Дьокуускай кэминэн икки чааска лиэксийэ истэ ситимҥэ киирээриҥ! Ыҥырабыт!


Олунньу 9 күнүгэр туох буолбут эбитий?

🇷🇺 Арассыыйа — Гражданскай авиация күнэ
🇱🇧 Ливан — Сибэтиэй Марон күнэ, дойду бырааһынньыга. Бу билиҥҥи Сиирийэ сиригэр төрөөбүт манаах, 410 сыллаахха өлбүт. Марониттар сыаркаптарын (христианство салаата) төрүттээччи
🌏 Аан дойдуга тииһи эмтээччи күнэ.

🔹 1856 — Саха уобалаһын салайааччытынан бырабылыанньа үрдүкү сүбэһит хабалыара Николай Скрябин буолбут. Кини уобалаһы 1857 сыл кулун тутар 2 күнүгэр диэри салайбыта.
🔹 1895 — Амыарыкаҕа Уильям Г. Морган Mintonette диэн ааттаах оонньууну айбыт. Кэлин ол оонньуу волейбол буолбута.
🔹 1900 — «Дэвис кубога» турнир олохтоммут — эр дьоҥҥо тиэннискэ саамай бөдөҥ хамаанданан күрэхтэһии.
🔹 1904 — Нуучча-Дьоппуон сэриитэ: Порт-Артур аттынааҕы кыргыһыы түмүктэммит.
🔹 1907 — Лондоҥҥа "Кирдээх хаамыы" буолбут, Дьахталлар быыбардыыр бырааптарын наассыйалыы сойууһа (NUWSS) тэрийбит бастакы бөдөҥ аахсыйата.
🔹 1918 — Саха сирин уопсастыбаннай уонна бэлиитикэлии түмсүүлэр холбоһуктаах мунньахтарыгар Саха уобалаһын Сэбиэтигэр киирбиттэр: уобаластааҕы зиэмистибэттэн — 5 киһи, куорат дууматыттан — 2 киһи, Саллаат дьокутааттарын сэбиэтиттэн — 2 киһи, Хаһаах дьокутааттарын сэбиэтиттэн — 2 киһи, Саха оробуочайдарын сойууһуттан — 1 киһи, Саха сиринээҕи дьэбириэй общинатыттан — 1 киһи, Бааһынай дьокутааттарын сэбиэтиттэн — 2 киһи. Уобаластааҕы Сэбиэт Саха сиригэр үрдүкү былаас уорганынан биллэриллибитэ.
🔹 1991 — Литваҕа тутулуга суох буолуу референдумугар куоластааччы түөрт гыммыт үһэ Сойуустан туспа барар диэки буолбут.

🔹 Бүгүн ахтыллар дьон:
Төрөөбүттэр:
▫️1944 — Агафья Захарова — филология билимин хандьыдаата.
▫️1958 — Мария Пинигина — 4×400 м эстафетаҕа XXIV Олимпия оонньууларын чөмпүйүөнэ, аан дойду үс төгүллээх чөмпүйүөнэ (1975, 1977, 1978), спорт үтүөлээх маастара. Павел Пинигин ойоҕо.
▫️1985 — Роман Дорофеев — Саха тыйаатырын артыыһа, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, режиссер.

🔹 Бу сиргэ барыта баппатынан, толору халандаары манна көрүөххүн сөп.

Сэҥээриктэ тал, холобур:
🕊 – урут истибэтэхпин аахтым
🔥 – урут истибиппин санаатым
👍🏻 – сэргээн аахтым

📌  Биики Халандаар | Сурут

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.