Адилет КАДЫРАКУНОВ
ЖОЛБОЛОТТУН ЖОЛДО КАЛГЫС ЖОРУКТАРЫ
Мээ кайнаткан жайдын аптаптуу күнү төбөдөн тийип, Токтобек атанын ала тайганы бактын көлөкөсүндө тилин салаңдата алактайт. Токтобек атанын үйүнүн астындагы Үч-Кошкон (үч көчөнү бириктирген, көчөнүн башы) дайыма кары жашы дебей чогулуп, маектеше турган жерге айланган эле. Бүгүн адаттагыдай, жаш боз уландар чогулуп, азил-тамаша куруп отурушкан эле. Айылдын тентеги Жолболот, чогулган жаштарды көрүп, бир нерседен кур калгансып желип басты, аны көргөн топ балдар маңдайы жарыла сүйүнө “Биздин куудулубуз келе жатат, ээ, Жолболот ырас келе жатасың, бүгүн жолубуз болот окшойт, бери келчи”, – деп кол жаңсай чакырышты. Чындыгында Жолболоттун сүйлөгөнү театрдагы куудулдардын сүйлөгөнүнө окшошуп, ал сүйлөсө уккан киши күлкүсүн тыя албай каткырып алчу. “Жолболот, кандайсың, жортуп басып кайда жөнөдүң?”, – деп топ балдардын арасынан Асылбек суроо узатты. “Жан чыдагыс ысыкта сууга түшүп, бир аз сергип алайын деп Кызыл-Арыкка жөнөдүм, силер эмне ысыктын күнүндө сары майдай эзилип, күнгө какталып?”, – деп Асылбекке чымчый суроолуу жооп узатты. Ал аңгыча Кадырбек: “Жолболотчо жокбузбу, андан көрө жүрүгүлө, өткөндө Жумаш байкемдин телевизорундагы суучулдардай сууга сүзүп келели”, – деп балдарды Жолболот менен чоогу ээрчите басты. Жаш боз уландар ысыктын күнүндө, бүт айылдын көчөлөрүн аралап аккан арыктардын башын бириктирген айыл башындагы Кызыл-Арыктын суусуна моокуму кангыча чөмүлө түшүшүп, биринен-бири озуп, жарыша сууга сүзүшүп, үшүгөн кезде жалпак таштарды кучактап жата калышып, саратан жайдын чилдесин ойдогудай өткөзүп, кенен үч сааттай бирде чыйрыгып, бирде ысып, айтор, суунун атасын таанытышты. Сууга түшүп бүткөндөн кийин курсактары ачып, эмне кылаарын билишпей, баштары маң болуп айылды көздөй келе жатышты. Ал аңгыча Жээнбай Жолболотту кучактап: “Жоке, курсагың ачтыбы?
— Ооба, ачты, баарынын эле курсагы ачса керек, сиздики ачкан жокпу?
— Ачты, кантип ачпай койсун, андан көрө айтчы, тултук печенья жейсиңби?
— Барбы? Бая эле алып чыкпайт белеңиз.
— Ой, кое турчу шашылбай! Жоке, сени бир ишке жумшайын, сен баарыбыздан кичүүсүң да, бизге караганда тез кыймылдайсың, боюң дагы жапалдаш. Андан көрө Мамытбай атанын тооканасынан жумуртка алып чыкпайсыңбы, биз сыртта байкап турабыз, эгер Мамытбай атаны, же байбичесин көрүп калсак дароо ышкырабыз, колго тийген жумурткаларды алып чыга каласың, жумуртканы мага алып келсең калганын дүкөнгө барып өзүм жайгарам, курсагың аябай эле ачса керек.
— Ууруга кирбейм мен, атам укса үйдөн кубалап чыгат. Башка эле жолун табыңызчы.
— Ой, жумуртка эле алып чыгасың, же ошол дагы колуңдан келбейби, тоок уурдап чыгып аттың беле, үй алыс болуп жатат, болбосо үйдө жумуртка толтура эле, болчу эми, – деп Жолболоттун намысына тийип коюшту.
ЖОЛБОЛОТТУН ЖОЛДО КАЛГЫС ЖОРУКТАРЫ
Мээ кайнаткан жайдын аптаптуу күнү төбөдөн тийип, Токтобек атанын ала тайганы бактын көлөкөсүндө тилин салаңдата алактайт. Токтобек атанын үйүнүн астындагы Үч-Кошкон (үч көчөнү бириктирген, көчөнүн башы) дайыма кары жашы дебей чогулуп, маектеше турган жерге айланган эле. Бүгүн адаттагыдай, жаш боз уландар чогулуп, азил-тамаша куруп отурушкан эле. Айылдын тентеги Жолболот, чогулган жаштарды көрүп, бир нерседен кур калгансып желип басты, аны көргөн топ балдар маңдайы жарыла сүйүнө “Биздин куудулубуз келе жатат, ээ, Жолболот ырас келе жатасың, бүгүн жолубуз болот окшойт, бери келчи”, – деп кол жаңсай чакырышты. Чындыгында Жолболоттун сүйлөгөнү театрдагы куудулдардын сүйлөгөнүнө окшошуп, ал сүйлөсө уккан киши күлкүсүн тыя албай каткырып алчу. “Жолболот, кандайсың, жортуп басып кайда жөнөдүң?”, – деп топ балдардын арасынан Асылбек суроо узатты. “Жан чыдагыс ысыкта сууга түшүп, бир аз сергип алайын деп Кызыл-Арыкка жөнөдүм, силер эмне ысыктын күнүндө сары майдай эзилип, күнгө какталып?”, – деп Асылбекке чымчый суроолуу жооп узатты. Ал аңгыча Кадырбек: “Жолболотчо жокбузбу, андан көрө жүрүгүлө, өткөндө Жумаш байкемдин телевизорундагы суучулдардай сууга сүзүп келели”, – деп балдарды Жолболот менен чоогу ээрчите басты. Жаш боз уландар ысыктын күнүндө, бүт айылдын көчөлөрүн аралап аккан арыктардын башын бириктирген айыл башындагы Кызыл-Арыктын суусуна моокуму кангыча чөмүлө түшүшүп, биринен-бири озуп, жарыша сууга сүзүшүп, үшүгөн кезде жалпак таштарды кучактап жата калышып, саратан жайдын чилдесин ойдогудай өткөзүп, кенен үч сааттай бирде чыйрыгып, бирде ысып, айтор, суунун атасын таанытышты. Сууга түшүп бүткөндөн кийин курсактары ачып, эмне кылаарын билишпей, баштары маң болуп айылды көздөй келе жатышты. Ал аңгыча Жээнбай Жолболотту кучактап: “Жоке, курсагың ачтыбы?
— Ооба, ачты, баарынын эле курсагы ачса керек, сиздики ачкан жокпу?
— Ачты, кантип ачпай койсун, андан көрө айтчы, тултук печенья жейсиңби?
— Барбы? Бая эле алып чыкпайт белеңиз.
— Ой, кое турчу шашылбай! Жоке, сени бир ишке жумшайын, сен баарыбыздан кичүүсүң да, бизге караганда тез кыймылдайсың, боюң дагы жапалдаш. Андан көрө Мамытбай атанын тооканасынан жумуртка алып чыкпайсыңбы, биз сыртта байкап турабыз, эгер Мамытбай атаны, же байбичесин көрүп калсак дароо ышкырабыз, колго тийген жумурткаларды алып чыга каласың, жумуртканы мага алып келсең калганын дүкөнгө барып өзүм жайгарам, курсагың аябай эле ачса керек.
— Ууруга кирбейм мен, атам укса үйдөн кубалап чыгат. Башка эле жолун табыңызчы.
— Ой, жумуртка эле алып чыгасың, же ошол дагы колуңдан келбейби, тоок уурдап чыгып аттың беле, үй алыс болуп жатат, болбосо үйдө жумуртка толтура эле, болчу эми, – деп Жолболоттун намысына тийип коюшту.