𝐙𝐚𝐟𝐚𝐫𝐨𝐛𝐨𝐝𝐥𝐢𝐤𝐥𝐚𝐫 | 𝐑𝐚𝐬𝐦𝐢𝐲 𝐤𝐚𝐧𝐚𝐥

Эҳтиёжманд оилаларга энергетика тўловлари учун 270 минг сўмдан ёрдам пули берилади

Ўзбекистонда 2024 йилнинг 1 майидан электр энергияси ва табиий газ учун «ижтимоий норма» тизими жорий этиляпгани ҳақида эшитгандирсилар. Содда қилиб айтганда, бу кўп ишлатган кўпроқ тўлайди, дегани. Так вот, сен ойига 200 кВт.соат электр токини ишлатсанг, ойига 12000 кВт.соат ишлатадиган, уйида жакузи, там домашний кинотеатри бор бойвачча қўшнинг сендан кўпроқ тўлайди.

Ҳукумат қарорида яна бир жиҳат яхши ўйланибди – 2024/2025 йилги қиш мавсумида – ноябрь-февраль ойларида аҳолининг эҳтиёжманд қисмига энергетика тўловларини тўлаш учун 270 минг сўмдан бир марталик ёрдам пули ҳам бериларкан.

Газ ва электр субсидия ҳисобига яшаб келаётганди. Уйига хоҳлаганча чироқ, иситиш тизими ўрнатган бой ҳам, "тежайлик" шиори билан яшаётган ўртаҳол оила ҳам бир хил тўловда эди. Ўзи шахсан тўламасаям солиқ кўринишида тўларди. Ҳукумат тўғри қарор қилди. Бу соҳадаям бозор механизмлари ишга тушишни бошлади. Бизга яқин бўлган, аввалроқ ислоҳот бошлаган поссовет давлатларида ҳозирда электр, газдан муаммо деярли йўқ. Грузия тажрибаси ҳақида олдинроқ айтгандим.

2007 йилдан бошлаб Грузия энергетика вазири бўлган Хетагури энергетика инқирози даврини шундай эслайди: "Тушум йўқ, ҳаражатларни қоплаш имконсиз бўлиб қолгани туфайли гидростанцияларнинг бари яроқсиз бўлиб қолганди. ИЭСлар ишлаши учун кетадиган ёқилғи қийматини қоплашнинг имкони йўқ эди. Тушум бор-йўғи харажатнинг 30 фоизини қоплар, қарзлар йиғилиб кетганди. Иложсиз қолган ҳукумат қишлоқларга 8 соатгина, пойтахтга 16-18 соат электр берадиган занжир реакциясига ўтганди. Икки-уч ой умуман электр берилмаган ҳудудлар ҳам бўлган".

Грузия биринчи навбатда маъмурий ислоҳот қилди. Яъни газ ва энергияга қайси ташкилот масъул, аниқ вазифаларни белгилаб олди. Кейин нархлар бозор қоидаларига ўтказилди. Ислоҳотгача бўлган даврда Тбилиси аҳолиси ҳар қандай истеъмол ҳажмидан қатъи назар 100 кВт.соат энергия учун 6.75 доллар тўлаган бўлса, 2006 йил июндан бошлаб энг арзон тариф 7.6 долларни, энг қиммат тариф эса 9.9 долларни ташкил қилган. Ҳудудлар аҳолиси учун тариф 4.5 доллардан 7.3-9.9 долларгача ортди. Ушбу схема тўловчининг иқтисодий аҳволини ҳисобга олиш имконини берди.

Агар тўловчи кўп энергия истеъмол қилса, демак унинг электр қурилмалари сони кўп, у яхши таъминланган ва ўз-ўзидан тўловни амалга ошириш имкони ҳам юқори. Ушбу ислоҳот шунингдек кўплаб инсонларда энергиядан фойдаланиш маданиятини оширди. Улар коммунизм ғоялари таъсиридан чиқа бошлади. Ортиқча қурилмаларини ўчириб юрадиган бўлди. Бефарқ бўлмай ойига қанча энергия истеъмол қилаётгани билан қизиқишни бошлади. Субсидия тарзида истеъмолчиларга ажратиладиган маблағлар тежаб қолинди. Тежалган маблағ бошқа ижтимоий ҳаётни яхшилашга йўналтирилди.