Kloop кыргызча

Курултайдын катышуучусу Ташиевди «бүгүнкүнүн Манасы» деп атады

20-декабрдагы үчүнчү Элдик курултайдын катышуучусу Байсидин Батыркулов УКМКнын төрагасы Камчыбек Ташиевди «бүгүнкү күндүн Манасы» деп атады.

Ал Ташиев чек ара маселесин «чечип берди» деген пикирин айтып, Оштогу Чоң-Алай элинин чек ара боюнча суранычын аткарганы үчүн бийликке ыраазы болду.

«Анан чек ара маселеси боюнча, бул жакта билбей эле, баягы “диванный” эксперттер жазып жүрөт. Бирок кырдаал согуш абалына жеткен эле. Башын ажалга байлап барып Камчыбек Кыдыршаевич согуш мезгилинде ошол жерде туруп, биздин пайдабызга чечип берди. Азыр эми “Бүгүнкү күндүн Манасы” десе пахта койду дейсиздер. Бирок тарых таразалайт»,

— деди ал.

Бүгүн Бишкекте үчүнчү Элдик Курултай өтүп жатат. Ага өлкө аймагынан келген 700гө чукул делегат катышууда.

Бул бийлик башындагыларды Манас баатырга салыштырган алгачкы учур эмес. Көбүнчө президенттерди эле салыштырышчу. Алсак 2020-жылы депутат кезинде Зарылбек Рысалиев мурдагы президент Сооронбай Жээнбековду «Манас атанын ордуна Манассыз» деп атаган. «Социал-демократтар» партиясынын депутаты Ирина Карамушкина да экс-президент Алмазбек Атамбаевди Манаска салыштырууга аракет кылган.

#кабарлар

«Ушак-айың менен алмаштырбоо керек». Жапаров өлкөдө сөз эркиндиги бар экенин дагы бир жолу кайталады

Үчүнчү Элдик курултайдын делегаты Асылбек Абдыкадыров бир катар көзкарандысыз ЖМКга сөз берүүнү сунуштап, аларга өз пикирин билдирүүгө мүмкүнчүлүк берүү керектигин билдирди.

Анын айтымында, айрым басылмалар болуп жаткан «жакшы иштерди терс мааниде чагылдырып, коомдук пикирди бурмалоого аракет кылышат».

«Аларга да өз ойлорун айтканга ушул жерде трибунадан убакыт берип, ойлорун билип койбойлубу. Мисалы “Азаттык”, “Кактус”, “Политклиника” деген басылмалар. Ошол эле болуп жаткан иштерди туура маалымат менен элге түшүндүрүү жагы каралмак»,

— деди ал.

Курултайдын улуттук кеңешинин төрагасы Мыктыбек Абдылдаев делегаттарды жөндүү сын-пикирлерин ачык айтууга чакырды.

Садыр Жапаров мындай сунуш киргизген делегатка эскертүү берген жок. Ал трибунада кимге сөз беришти делегаттар өздөрү чечиши керек деп эсептейт.

«Кандай гана маселе болбосун, трибунага чыгып ачык айткыла. Чапаныңарды эч ким чечип албайт. Бир тал чачыңар түшпөйт. Сөз эркиндиги бизде бар, болуп келген. Сөз эркиндиги менен ушак-айыңды, бирөөгө жалган жалаа жаап мазактоону, калп айтууну токтотсо эле, алмаштырып албаса эле болду. Так айткыла, факты менен айта бергиле»,

— деди президент.

Жапаров курултай делегаттар элдин оюн ачык айтсын деген максатта уюштурулганын белгиледи.

Буга чейин президент ЖМКнын айрым өкүлдөрүн «этият болууга», жалган маалымат таратуудан алыс болууга чакырган.

Жапаров үч жылдан бери жыйынтыктоочу маалымат жыйынын өткөрбөй келет. Былтыр ал журналисттер суроолоруна Элдик курултайда толук кандуу жооп ала алат деп билдирген.

Кыргызстан «Чек арасыз кабарчылар» эл аралык уюмунун басма сөз эркиндиги боюнча рейтингинде 120-орунду ээледи. Freedom House укук коргоо уюму болсо Кыргызстанды төртүнчү жыл катары менен «эркин эмес» мамлекет деп тааныды. Amnesty International уюму кыргыз өкмөтү «коомдук сын-пикирди басууга багытталган кампанияны күчөткөнүн» билдирген.

#кабарлар

Кытай — Кыргызстан — Өзбекстан темир жолунун курулушу 27-декабрда башталат — президент

Президент Садыр Жапаров Элдик курултайда Кытай — Кыргызстан — Өзбекстан темир жолунун курулушу 27-декабрда башталарын билдирди.

«Биз бул долбоорду баштаганда ага ишенбеген, аны жомок деп шылдыңдап күлгөндөр болгон. Азыр эми ал жомок эмес, чыныгы долбоор экенине баары күбө болууда»,

— деди президент.

Жапаровдун айтымында, бул жол Чыгыш менен Батыштын ортосундагы стратегиялык көпүрө болуп, соода, туризм жана өнөр жай үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү түзөт.

Президент айрымдар кыял деп эсептеп келген дагы бир долбоор Камбарата-1 ГЭСи экенин билдирди.

«Бул кыял чындыкка айланууда. Биздин өлкө энергетикалык көз карандысыздыкка жана энергетика менен өзүн-өзү камсыздоого өтүп жатат»,

— деп белгиледи Жапаров.

Кыргызстан Кытай — Кыргызстан — Өзбекстан темир жолун куруу тууралуу макулдашууну 27-июнда ратификациялаган. Документти парламент 19-июнда кабыл алган.

Ага чейин Кытай темир жолдун курулушу үчүн Кыргызстанга 2 млрд 350 млн доллар өлчөмүндө насыя берери белгилүү болгон. Үч өлкө Кыргызстандын аймагында темир жол долбоорун ишке ашыруу үчүн Биргелешкен долбоордук компания (БДК) түзүшөт. Бул компаниядагы үлүштүн 51% «Кытай темир жолдору» алат, ал эми «Кыргыз темир жолу» менен «Өзбекстан темир жолдоруна» 24,5%дан үлүш тиет.

Президенттин айтымында, салынган каражат акталгандан кийин эки тарап долбоордон чыгып, БДКнын 100% үлүшү Кыргызстанда калат.

#кабарлар

Жарандар 1-январдан тарта бензиндин ар бир литрине 1 сомдон кошумча төлөй баштайт — Минкаб жобону бекитти

Минкаб «Автоунаа жолдорун оңдоого, тейлөөгө, курууга жана реконструкциялоого жыйымдарды алуу тартиби жөнүндө жобону бекитүү тууралуу» токтом кабыл алды.

Буга чейин президент кол койгон «Жол фонду жөнүндө» мыйзам 1-январда күчүнө кирет. Аны Жогорку Кеңеш 20-ноябрда кабыл алган.

Мыйзамга ылайык, эми күйүүчү майдын ар бир литри үчүн 1 сомдон кошумча жыйым алына баштайт — ал Транспорт министрлигинин алдындагы Жол фондуна түшөт.

Минкабдан жыйымдарды бензин жана дизель отунун импорттоочулар менен өндүрүүчүлөр төлөй турганын белгилешти.

«Жыйымдардан түшкөн каражат автоунаа жолдорун оңдоого, тейлөөгө, курууга жана реконструкциялоого гана пайдаланылат»,

— деп жазылган Минкабдын билдирүүсүндө.

Документтин демилгечилеринин маалыматына ылайык, азыр жылына жолдорду коопсуз абалда кармап туруу үчүн талап кылынган 10 млрд сомдун ордуна мамлекеттик бюджеттен 2 млрд гана сом бөлүнөт. Бөлө келгенде бул жолдун ар бир чакырымына 100 сомдон гана туура келет. Демилгечилер жолдорду талаптагыдай кармап туруу үчүн бул «өтө эле аз» экенин белгилеп жатышат.

#кабарлар

Президент: Ар бир аял, бала өзүн коопсуз сезиши үчүн болгон күч аракетти жумшайбыз

20-декабрда үчүнчү Элдик Курултайда президент Садыр Жапаров аялдар менен балдарга болгон зордук-зомбулук маселесине токтолуп, мындай учурларга шалаакылык кылган күч кызматкерлери иштен ажырай турганын белгиледи.

«Мен аялдар менен балдарга болгон зордук-зомблукту терс кабыл алуу менен карайм. Буга жол бербешибиз керек. [..] Коомубузда ар бир аялзаты, ар бир бала өзүн коопсуз сезиши үчүн болгон күч аракетти жумшоо биздин негизги милдетибиз болушу керек. Укук коргоо органдардын бирден бир ыйык милдети алсыздарды коргоо экенин эскертип келем»,

— деди ал.

Өлкө башчы Эмгек министрлигине үй-бүлөнү бекемдөө үчүн сунуштарды берүүнү тапшырды.

Маалыматтарга ылайык, өлкөдө үй-бүлөлүк зомбулуктан жабыркагандардын саны өсүүдө. Жабыркагандардын басымдуу бөлүгү — аялдар. Быйыл сегиз айда эле үй-бүлөлүк зомбулуктун 10 миңден ашык учуру катталган. Бул өткөн жылга салыштырмалуу 24,1%га көп.

#кабарлар

💡Энергетика министри: 1-майдан тарта өлкөдө электр энергиясы кымбаттайт

Энергетика министри Таалайбек Ибраев 2025-жылга карата пландар боюнча өткөрүлгөн брифингде 1-майдан тартып электр энергиясынын баасы 15-20% жогорулай турганын билдирди.

Министр инфляцияга карата тарифтер жыл сайын жогорулап турат деп белгиледи.

Ибраевдин айтымында, азыркы учурда 700 кВт саат 1 сом 11 тыйын турса, тариф жогорулагандан кийин бул суммага дагы 20-23 тыйын кошулушу мүмкүн. Министр бул сумманы «анча чоң эмес» деп белгиледи.

«Биз ошол эле зымдарды, трансформаторлорду, майларды жана башка өчүргүчтөрдү сатып алабыз. Инфляция алардын баасына жыл сайын таасир этет. Инфляция канча пайызга жогоруласа, биз да ошончо пайызга көтөрөбүз [...] Эгер тарифти акырындык менен көтөрбөсөк, бир күн келип караңгыда калышыбыз мүмкүн»,

— деди ал.

Жарыкты өчүрүүлөр качан аяктайт деген суроого Ибраев электр энергиясын чектен аша пайдаланган гана райондордо өчүрүлүп жатат деп жооп берди.

Министрдин айтымында, убактылуу чектөөлөр болбосо айрым райондор бир жума же бир ай бою электр жарыгысыз калышы мүмкүн.

Буга чейин Таалайбек Ибраев кыш мезгилинде атайын өчүрүүлөр болбойт деп билдирген болчу.

11-12-декабрда өлкөдө жарык колдонуу эң жогорку чекке жеткени айтылып, убактылуу өчүрүүлөр болору эскертилген.

Көп өтпөй президент элди дагы үч-төрт жыл чыдап коюуга чакырып, Камбар-Ата-1 ГЭСи курулуп бүтсө маселе толугу менен чечилет деп ишендирген.

#кабарлар

Жогорку Кеңеш милиция кызматкерлерин видеого тартууга тыюу салган мыйзам долбоорун четке какты

Парламенттин 19-декабрдагы жыйынында милиция кызматкерлерин сүрөткө жана видеого тартууга тыюу салган мыйзам долбоору экинчи окуудан өткөн жок.

Документти болгону 44 депутат колдоп, алты эл өкүлү каршы добуш берди.

Талкуунун жүрүшүндө депутат Бактыяр Калпаев соцтүйүндөрдө милиция кызматкерлери азыртадан эле аларды видеого тартууга тыюу салынганын айткан видеолор тарап жатканын билдирди.

«Биз бул жөнүндө билебиз. Аны комитетте талкуулаганбыз, сиз бул маселени туура көтөрүп жатасыз [...] Ар бир жарандын видеого тартууга укугу бар»,

— деди долбоордун автору Сүйүнбек Өмүрзаков.

Ал ички иштер министринин орун басары Эркекбек Аширхожаевди кол алдындагы кызматкерлерге мыйзам долбоору дале парламентте каралып жатканын жеткирүүгө чакырды.

Бирок Калпаев милиция кызматкерлери азыр эле аларды видеого тартууга тыюу салынды деп ойлоп жатса, мыйзам кабыл алынгандан кийин башаламан болорун айтты.

«Мыйзам долбоорун артка кайтарып алгыла, анткени эл айыптарга каршы болуп жатат. Мындай жазалар менен биз жакшылыкка барбайбыз. Милиция өзү укук коргоо кызматкери болуп турса кантип өз укугун коргой албайт?»

— деди депутат.

Өмүрзаков эл мындай өзгөртүүлөргө каршы эмес экенин, тескерисинче колдоп жатканын билдирди. Ал кеп милиция кызматкерлери бар видеолорду монтаждап, окуянын маанисин бурмалаган учурлар жөнүндө болуп жатканын билдирди.

Документтин авторлорунун пикиринде, жарандар соцтүйүндөрдө мындай сүрөттөр менен видеолорду милиция кызматкерлеринин «кадырын кетирүү максатында» таркатып жатышат.

Мыйзам долбоорунда укук коргоо кызматкерлеринин «кадырын кетирген» сүрөт жана видеолорду соцтүйүндөрдө тараткандарга 5 миң сом өлчөмүндө айып салуу же беш суткадан жети суткага чейин камакка алуу жазасы сунушталууда.

Демилгечилер мындан тышкары Кылмыш-жаза кодексинин «Бейбаштык» беренесине толуктоо киргизүүнү сунуштоодо. Анда бийлик өкүлүнө же коомдук тартипти камсыздоо боюнча кызматтык милдетин аткарып жаткан адамга каршылык көрсөткөндөргө 50 миңден 200 миң сомго чейин айып салуу же бештен жети жылга чейин эркинен ажыратуу сунушталууда.

#кабарлар

«Таза иштегиле». Президент Акылбек Жапаров салык түзүмүндөгү алешемдик үчүн иштен алынганын айтты

Президент Садыр Жапаров минкабдын мурдагы төрагасы Акылбек Жапаровду салык кызматынын жетекчилери кармалганына байланыштуу иштен четтетүүгө аргасыз болгонун айтты.

Ал Жогорку Кеңештин 18-декабрдагы жыйынында Жапаровдун салык түзүмүндөгү мыйзамсыз аракеттерди мурдатан эле токтотуп калууга мүмкүнчүлүгү болгонун белгиледи.

«Анын кызматтан кетишин ашыкча саясатташтыруунун кажети жок деп ойлойм. Бирок, өлкө бюджетин түзүүчү Салык системасындагы оркойгон терс көрүнүштөр баарыбызды кейитти. Маселен, акциз маркаларына байланышкан махинациялар ашкереленип жатат. Бул Акылбек Үсөнбековичтин түздөн түз көзөмөлүндө болчу. Салык кызматынын жетекчилеринин кармалышы боюнча окуя тергелип жаткандыктан, кызыкчылыктар кагылышына жол бербөө үчүн аны кызматтан четтетүүгө мажбур болдум»,

— деди ал.

Президент министрлер тапшырмаларды ыкчам аткарганы үчүн жетишкендиктер болуп жатканын айтып, мында Жапаровдун да салымы бар экенин белгиледи.

Ал жаңы дайындалган өкмөт башчыны жана министрлерди таза иштөөгө чакырып, ага «көзү жетпесе азыртан арызын жазып, иштен кеткени оң экенин» эскертти.

«Биз да кетебиз. Мөөнөтүңөр бүткөндө сиздер да кетесиздер. Мамлекет, элибиз гана түбөлүк калат. Башкысы эл кызматына татыктуулар, чынчылдар, мекенчилдер келип, жалпы журтубузга ак кызмат кылып беришсе. Министрлерге айтаарым, араңарда мурдатан бери иштеп келгендер бар, ал заманды унуткула. Өз тармагыңарды ирээтке келтиргиле. Коррупциялык элементтерди, уурулукту түп тамыры менен жок кылгыла, таза иштегиле»,

— деди өлкө башчысы.

#кабарлар

ЖК комитети милиция кызматкерлерин видеого тартууга тыюу салган мыйзам долбоорун экинчи окууда кабыл алды

17-декабрда парламенттин Укук тартиби, кылмыштуулук менен күрөшүү жана коррупцияга каршы аракеттенүү комитети милиция кызматкерлерин сүрөткө жана видеого тартууга тыюу салган мыйзам долбоорун экинчи окууда кабыл алды.

Документте укук коргоо кызматкерлеринин «кадырын кетирген» сүрөт жана видеолорду соцтүйүндөрдө тараткандарга 5 миң сом өлчөмүндө айып салуу же беш суткадан жети суткага чейин камакка алуу сунушталууда.

Талкуунун жүрүшүндө депутат Дастан Бекешев «видео милиция кызматкеринин кадырын кетирүү максатында тартылганы кантип аныкталарын» сурады. Анын айтымында, мыйзам кабыл алына элек болсо да, айрым кызматкерлер азыртадан эле жарандарга видеого тартууга болбой турганын эскертүүдө.

Документтин демилгечиси Сүйүнбек Өмүрзаков кеп сүрөттөр менен видеолорду монтаждап, окуянын маанисин бурмалаган учурлар жөнүндө болуп жатканын билдирди.

«Эгер милиция кызматкери иш учурунда мыйзамга каршы аракеттерге барып жаткан болсо, анда аны ар бир жаран, активист жана блогер видеого тартууга укуктуу. Эч кандай тоскоолдук жок»,

— деди ал.

Бекешев ИИМ жарандардын макулдугун албастан эле шаардын көчөлөрүнө адамды жүзүнөн тааный турган камераларды орнотконун белгилеп, кыргызстандыктар да милиционерлерди кызмат учурунда видеого тартууга толук укуктуу экенин кошумчалады.

«Дастан Бекешев, мен сизди жакшы юрист деп эсептеп жүргөм, бирок сиз кайрадан юридикалык факультетте окушуңуз керек окшойт»,

— деп жооп берди Өмүрзаков.

Өз кезегинде депутат Айсулуу Мамашова видео монтаждалганын жана укук коргоо кызматкеринин кадырын кетирип жатканын ким аныктай турганын сурады. Өмүрзаков андай материалдар экспертизадан өтөрүн айтты.

Мыйзам долбоорун ички иштер министринин мурдагы орун басары Сүйүнбек Өмүрзаков башында турган депутаттар тобу демилгелеген. Алардын пикиринде, «иш учурунда укук коргоо кызматкерлеринин ишине мыйзамсыз кийлигишүү, алардын кадырын кетирүү максатында сүрөткө жана видеого тартып, аны интернет-сайттарга жарыялоо, ошондой эле милиционерлерди коомчулуктун алдында басынтуу учурлары байкалууда». Депутаттар мындай аракеттер «милиция кызматкерлеринин гана кадырын кетирбестен, жалпы эле мамлекеттин беделине олуттуу зыян келтирүүдө» деп эсептешет.

Демилгечилер мындан тышкары Кылмыш-жаза кодексинин «Бейбаштык» беренесине толуктоо киргизүүнү сунуштоодо. Анда бийлик өкүлүнө же коомдук тартипти камсыздоо боюнча кызматтык милдетин аткарып жаткан адамга каршылык көрсөткөндөргө 50 миңден 200 миң сомго чейин айып салуу же бештен жети жылга чейин эркинен ажыратуу сунушталууда.

Мыйзам долбоорунун сынчылары анын кабыл алынышына каршы болууда. Алардын пикиринде, документ «коркунучтуу кесепеттерге» алып келиши мүмкүн.
#кабарлар