*МАИДА СҮРӨӨСҮНҮН 90-93-АЯТТАРЫ*
Аллах таала айтты:
*“Эй, ыйман келтиргендер! Чындыгында, арак, кумар оюндары, (буттарга арнап курбандык чалуу үчүн дайындалган) жайлар жана (келечекте силер көрө турган жакшылык жана жамандыкты билүү үчүн колдонгон) аспаптар (булардын баары) шайтан кооздогон күнөө иштер. Ошондуктан булардан алыс болгула, ошондо ийгиликке жетерсиңер. Чындыгында, шайтан арак менен кумарды кооздоо менен силердин ортоңордо душмандыкты жана жек көрүүнү пайда кылууну, Аллахты зикир кылуудан жана намаздан тосууну каалайт. Эми силер бул күнөөлөрдөн тыйыласыңарбыА?! Аллахка баш ийгили жана Элчиге баш ийгиле. (Аларга каршы чыгуудан) Сак болгула. Эгер (баш ийүүдөн) жүз бурсаңар, анда билгиле Биздин Элчибиздин милдети ачык-айкын жеткирип коюу гана. Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.*
*БУЛ АЯТТАРДЫН ТҮШҮҮ СЕБЕБИ*
Анас ибн Малик, радыяллаху анху, айткан:
*“Арак арам кылынган күнү адамдарга Абу Талханын үйүндө ичимдиктерин куюп берип турганмын. Алардын арагы курманын коросунан гана жасалат эле. Капыстан, бирөө чакырып калды. (Абу Талха) Чыгып карачы деп айтканда чыгып карасам, бирөө: “Чындыгында, арак арам кылынды” - деп айтып жатыптыр. Ошондо арак Мадинанын жолдорунда акты. Абу Талха мага: “Эшикке чыгып, төгүп ташта” - дегенде төктүм. Ошондо кээ бир адамдар: “Арак ичкен абалында (согушта) баланча өлтүрүлдү, түкүнчө өлтүрүлдү” - деп айтышкан. Ошондо Аллах таала бул аятты түшүрдү: “Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.* (Маида сүрөөсү, 93-аят) (Бухари, 2464. Муслим, 1980)
Абдуллах ибн Аббас, радыяллаху анху, айтты:
*“Арактын арам кылынуусу ансар урууларынын эки уруусу себептүү түшкөн. Алар арак ичишип, мас болгондо бири-бирине тийишип ургулап ойношкон. Анан, соолукканда жүздөрүндөгү, башындагы жана сакалындагы тактарды көрүшүп “баланча бир тууганым мага ушундай мамиле кылдыбы, – жүрөктөрүндө бири-бирине болгон жек көрүү жок, диндеш бир туугандар эле, – эгер ал мага ырайымдуу, боорукер болгондо мындай кылмак эмес” деп айтышат. Ошентип жүрөктөрүндө жек көрүү пайда боло баштайт. Ошондо Аллах бул аятты түшүрөт: “Эй, ыйман келтиргендер! Чындыгында, арак, кумар оюндары, (буттарга арнап курбандык чалуу үчүн дайындалган) жайлар жана (келечекте силер көрө турган жакшылык жана жамандыкты билүү үчүн колдонгон) аспаптар (булардын баары) шайтан кооздогон күнөө иштер. Ошондуктан булардан алыс болгула, ошондо ийгиликке жетерсиңер. Чындыгында, шайтан арак менен кумарды кооздоо менен силердин ортоңордо душмандыкты жана жек көрүүнү пайда кылууну, Аллахты зикир кылуудан жана намаздан тосууну каалайт. Эми силер бул күнөөлөрдөн тыйыласыңарбыА?! Аллахка баш ийгили жана Элчиге баш ийгиле. (Аларга каршы чыгуудан) Сак болгула. Эгер (баш ийүүдөн) жүз бурсаңар, анда билгиле Биздин Элчибиздин милдети ачык-айкын жеткирип коюу гана. Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.* (Тафсир Насаи, 1,447)
Мамашарип уулу Н.
Аллах таала айтты:
*“Эй, ыйман келтиргендер! Чындыгында, арак, кумар оюндары, (буттарга арнап курбандык чалуу үчүн дайындалган) жайлар жана (келечекте силер көрө турган жакшылык жана жамандыкты билүү үчүн колдонгон) аспаптар (булардын баары) шайтан кооздогон күнөө иштер. Ошондуктан булардан алыс болгула, ошондо ийгиликке жетерсиңер. Чындыгында, шайтан арак менен кумарды кооздоо менен силердин ортоңордо душмандыкты жана жек көрүүнү пайда кылууну, Аллахты зикир кылуудан жана намаздан тосууну каалайт. Эми силер бул күнөөлөрдөн тыйыласыңарбыА?! Аллахка баш ийгили жана Элчиге баш ийгиле. (Аларга каршы чыгуудан) Сак болгула. Эгер (баш ийүүдөн) жүз бурсаңар, анда билгиле Биздин Элчибиздин милдети ачык-айкын жеткирип коюу гана. Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.*
*БУЛ АЯТТАРДЫН ТҮШҮҮ СЕБЕБИ*
Анас ибн Малик, радыяллаху анху, айткан:
*“Арак арам кылынган күнү адамдарга Абу Талханын үйүндө ичимдиктерин куюп берип турганмын. Алардын арагы курманын коросунан гана жасалат эле. Капыстан, бирөө чакырып калды. (Абу Талха) Чыгып карачы деп айтканда чыгып карасам, бирөө: “Чындыгында, арак арам кылынды” - деп айтып жатыптыр. Ошондо арак Мадинанын жолдорунда акты. Абу Талха мага: “Эшикке чыгып, төгүп ташта” - дегенде төктүм. Ошондо кээ бир адамдар: “Арак ичкен абалында (согушта) баланча өлтүрүлдү, түкүнчө өлтүрүлдү” - деп айтышкан. Ошондо Аллах таала бул аятты түшүрдү: “Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.* (Маида сүрөөсү, 93-аят) (Бухари, 2464. Муслим, 1980)
Абдуллах ибн Аббас, радыяллаху анху, айтты:
*“Арактын арам кылынуусу ансар урууларынын эки уруусу себептүү түшкөн. Алар арак ичишип, мас болгондо бири-бирине тийишип ургулап ойношкон. Анан, соолукканда жүздөрүндөгү, башындагы жана сакалындагы тактарды көрүшүп “баланча бир тууганым мага ушундай мамиле кылдыбы, – жүрөктөрүндө бири-бирине болгон жек көрүү жок, диндеш бир туугандар эле, – эгер ал мага ырайымдуу, боорукер болгондо мындай кылмак эмес” деп айтышат. Ошентип жүрөктөрүндө жек көрүү пайда боло баштайт. Ошондо Аллах бул аятты түшүрөт: “Эй, ыйман келтиргендер! Чындыгында, арак, кумар оюндары, (буттарга арнап курбандык чалуу үчүн дайындалган) жайлар жана (келечекте силер көрө турган жакшылык жана жамандыкты билүү үчүн колдонгон) аспаптар (булардын баары) шайтан кооздогон күнөө иштер. Ошондуктан булардан алыс болгула, ошондо ийгиликке жетерсиңер. Чындыгында, шайтан арак менен кумарды кооздоо менен силердин ортоңордо душмандыкты жана жек көрүүнү пайда кылууну, Аллахты зикир кылуудан жана намаздан тосууну каалайт. Эми силер бул күнөөлөрдөн тыйыласыңарбыА?! Аллахка баш ийгили жана Элчиге баш ийгиле. (Аларга каршы чыгуудан) Сак болгула. Эгер (баш ийүүдөн) жүз бурсаңар, анда билгиле Биздин Элчибиздин милдети ачык-айкын жеткирип коюу гана. Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.* (Тафсир Насаи, 1,447)
Мамашарип уулу Н.