КЕМЕ МЕДИА

*ЭҢ МЫКТЫ ҮЛГҮ – ПАЙГАМБАР*

Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, кайсы иш-аракеттеринде үлгү тутулат. Бул маселенин баяны мындайча:

*ПАЙГАМБАР, САЛЛАЛЛАХУ АЛЕЙХИ УА САЛЛАМДЫН, ИШ-АРАКЕТТЕРИ ТӨРТ БӨЛҮККӨ БӨЛҮНӨТ*

*Биринчи бөлүк:* Аткарылуусу табигый болгон иш-аракеттер. Бул – жалпы адамдар сыяктуу адам катары аткарган иш-аракеттери. Булардын аткарылышын пайгамбарлык милдети талап кылбайт. Мисалы, кыймыл аракеттери, туруусу, олтуруусу, басуусу, жеп-ичүүсү, уктоосу. Бул иш-аракеттерге буйруу жана тыюу байланбайт.

Эгерде Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, кайсы бир аткарылуусу табигый болгон бир амалды дайыма бир абалда аткарууга аракет кылган болсо, ошондо гана ал сүннөт болуп калат. Мысалы, оң жак менен жатуу.

Ошондой эле кайсы бир амалды аткарууга кызыктырган болсо, ал дагы сүннөт болуп калат. Мысалы, үч жолу дем алып ичүү, оң кол менен тамактануу.

*Экинчи бөлүк:* Шариятка тийиштүү экендигине далил келбеген, өз элинин адаттарына, салтына жараша аткарган иш-аракеттери.

Мисалы, кийимге байланыштуу маселелер. Анткени кийинүүнүн формасы элинин кийинүүдөгү адатына байланыштуу билинет. Ошондуктан Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, пайгамбар болгонго чейин кийген кийинүү формасын кийин өзгөрткөн эмес. Болгону, эркек жана аялдын кийинүүсүнө шарттарды жана эрежелерди гана киргизди. Чачын өстүрүүсү дагы ушул бөлүккө кирет. Ошондуктан, бул иш-аракеттерде пайгамбарды ээрчүү сүннөт деп айтылбайт. Анткени буларды шарияттын буйругу катары аткарган эмес. Буларды аткарууну Аллахка сыйынуу катары көргөн эмес.

Ушул бөлүктө айтылган кайсы бир иш-аракетке буйруган же кызыктырган хадис келсе, же аткарылуусу табигый болгон амалдын шариятка байланышы бар экендигине далил келсе, анда ал бул бөлүккө кирбей калат. Мисалы, ак түстөгү кийим кийүү, кызыл ашыктан жогору кылып кийүү сыяктуу.

*Үчүнчү бөлүк:* Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа салламдын, өзүнө гана тийиштүү болгон иш-аракеттер. Бул иш-аракеттерде пайгамбар үлгү тутулбайт. Мисалы, эч нерсе жебестен 2-3 күн катары менен орозо кармоо. Төрт аялдан көп аялга үйлөнүүсү. Өзүн арнаган аялга махрсыз үйлөнүү ж.б.

*Төртүнчү бөлүк:* Аллахка ибадат кылуу ниетинде аткарган иш-аракеттери. Мына ушул иш-аракеттерде Пайгамбар үлгү тутулат. Мындай амалдар кээде важиб, кээде мустахаб болот.

Аткарылбай ташталган иш-аракеттерде да Пайгамбар үлгү тутулат. Пайгамбар кайсы бир иш-аракетти жасоону таштаган болсо, аны биз да таштообуз керек.

Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа салламдын, кайсы бир ишти таштаганы эки жол менен билинет:
Биринчиси, таштаганын өзү ачык билдирүүсү жана аткарбагандыгы. Мисалы, айт намазы туурасында сахабанын ушинтип айткандыгы: “Аллахтын Элчиси, саллаллаху алейхи уа саллам, айт намазды азансыз жана икотмасыз (коомат) окуду”. (Бухари, 959. Муслим, 886)

Экинчиси, Пайгамбардын аткаргандыгын сахабалар кийинкилерге жеткирбегендиги. Анткени Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, кайсы бир иш-аракетти аткарган болсо, анда сахабалар аны үммөткө сөзсүз жеткиришмек.

Сахабалардын эч бири үммөткө жеткирбесе, адамдар чогулган жерде айтып бербесе, анда андай амал динде жок экендигинин белгиси. Мисалы, Ражаб айында бул айдын урматы себептүү кайсы бир ибадатты аткарган эмес, эгер аткарганда, анда сахабалар кийинки үммөткө жеткиришмек. Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, кайсы бир амалды таштагандыгы – ал амал динде жок экендигине далил болуп эсептелет.


Мамашарип уулу Н.

*БАЛАНЫ ИЛИМ АЛУУГА КЫЗЫКТЫРУУ*

✍🏻 Сыдыгалиев Бакыт

Ислам дини ар бир мусулманга илим алууну парз кылган. Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам:
*“Илим алуу – ар бир мусулманга парз”* - деп айткан. (Ибну Маажа)
Мусулмандардын кары-жашы дебей, аял-эркек дебей баарына илим алуу парз. Илим алуу ибадаттардын эң жакшысы жана Аллахка жакындаткан жолдордун эң кыскасы. Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, өз хадисинде мындай деп айткан:
*“Силердин араңардан эң жакшыңар – Куранды үйрөнүп, аны башкаларга үйрөткөндөр”.* (Сахих Бухари)

Илим алуунун эң ылайыктуу убагы жаш курак. Аллахтын Элчиси, саллаллаху алейхи уа саллам, айтты:
*“Кимде-ким Куранды жаш кезинде үйрөнсө, анда Куран анын эти менен канына аралашкан болот”.* (Сунан Байхакий)

Балдарды жаштайынан окутуу алардын илимге болгон кызыгуусун күчөтөт жана илимди жакшы көрүүсүнө себеп болот. Балдардын илимге болгон кызыгуусун күчөтүү ата-эненин милдеттеринен. Анткени баланын илимдүү болуусу ата-эненин бул дүйнөдө да, акыретте да даражасын бийик кылат.
Сахабалар, табийиндер балдарын жаштайынан илим алуусуна дайыма өзгөчө көңүл бурушкан. Ибну Аббас, радыяллаху анху, айтат:
*“Ким Куранды балагатка жеткенге чейин үйрөнсө, ал эртелеп шарият өкүмдөрүн билиптир”.* (Шуабул ыйман)

Абдуллах ибну Масуд, радыяллаху анху, айтат:
*“Илим алгыла! Илимге качан муктаж болуп калаарын чындыгында эч ким билбейт”.* (Китабул Илм)

Хасан аль-Басрий, рахимахуллах, айтты:
*“Жаштайынан жаттаган нерсе ташка чегилген оюмдай”.* (Факих уа мутафаких Хотиб Багдад)

Хасан ал-Басрий, рахимахуллах, башка бир сөзүндө:
*“Бизге илим алыш үчүн жаш балдарыңарды жөнөткүлө. Анткени алардын жүрөктөрү таптаза бойдон жана уккан нерселеин тез жаттап алышат”.* (Жамигул Ахлак. Хотиб Багдади)

Мына ушул себептен балдарды жаштайынан илим алууга кызыктыруу керек. Илимге кызыгып калган бала илим алууда болгон тоскоолдуктарды, оорчулуктарды жеңе билет жана кыйынчылыктарга чыдамдуу болот. Ошондой эле ал илим алууда ата-энесине көп оорчулук келтирбестен, өзүнүн кызыгуусу менен илим алат. Мына ошондуктан ата-энелер балдарын бешиктен кабырга чейин илим алуусун өз моюндарына алып, аларды ар дайым көзөмөл кылып туруу өтө зарыл.

*БАЛДАРДЫ ИЛИМ АЛУУГА КЫЗЫКТЫРУУНУН КЭЭ БИР ЖОЛДОРУ*
• Илим алууда ата-эне биринчи кезекте үлгү болуулары керек. Анткени балдар үчүн ата-энеден өткөн үлгүлүү инсан жок. Ошондуктан ата-энелер үйдө балдардын көзүнчө илим алууда аларга үлгүлүү болуулары кажет. Ошондой эле үйгө кичине болсо да китепкана кылып коюу керек жана ал жердеги китептерден балдардын көзүнчө окуп туруу зарыл.

• Жаш балдарга ылайыктуу китепчелерди сатып берүү керек. Кээде китеп алууда баланын өзүнө тандатуу жакшы. Бирок китеп сатып берээрде ал китептин мазмуунунуа өтө көңүл буруу зарыл. Биринчиден, баланын жашына, акылына жана деңгээлине төп келүүсү, ошондой эле өңү-түсү жана ичинде камтылганы балага ылайыктуу болуусу кажет. Өзгөчө китепте камтылган маалымат шариятка каршы келбеген болуусу зарыл. Ошондой эле ал китептерди баланын окушуна ата-эне жардамдашып туруу. Баланын китеп окуусу анын илим алуусуна жакшы пайда берет.

• Баланын өзүнө таандык китеп текчесин кылып берүү жана канчалык көп китеп окуса, белектер менен баланы сыйлап ошону менен аны кызыктырып туруу.

• Ата-эне балдарына китеп окуп берүү үчүн бир убакты белгилеп, ал убакта балдарга кызыктуу китептерден үзбөй окуп берүүлөрү абзел жана окулган китептерди балдар менен талкуулоо балдардын илимге болгон кызыгуусун күчөтөт.

💌 Маалыматты башкалар менен да бөлүшүңүз

ТАКЫБАЛЫК (4-бөлүм)


ТАКЫБАЛЫК ҮЧ ТҮРГӨ БӨЛҮНӨТ:



1️⃣ - Адамдын тозокто түбөлүк калуусуна себеп болгон ширк жана куфр амалдардан сактанып такыбалык кылуу. Мындай такыбалык Аллахты жалгыздоо менен болот.
Кээ бир адамдар ширк жана куфрлуктан сактанып бирок чоң күнөөлөрдөн сактанышпайт. Анткени алар мен тозокко түшсөм да анда түбөлүк калбасам мага жетиштүү деп ойлошот.

*Мисалы:* Кээ бир адамдар мен мусулманмын деп келиме келтиришкени менен аларга милдет болгон намаз, зекет жөнүндө ойлонуп да коюшпайт. Же болбосо таразадан алдашат же болбосо тапкан ырыскысы арам жолдордон.

Алар Аллахты жалгыздашат Пайгамбарга ыйман келтиришет, Исламдын кээ бир түркүктөрүн аткарышат. Бирок алар арам иштерден сактанышпайт жана чоң күнөөлөрдү кыла беришет.
Мына ушул амалдары менен кыяматка барган адам Аллахтын каалоосунда болот. Аллах таала кааласа күнөөлөрүн кечирип бейишке киргизет, а эгерде кааласа күнөөсүнө жараша азаптап андан соң бейишке киргизет.

2️⃣ - Тозокто азапталууга себеп болуучу чоң күнөөлөрдүн баарынан сактанып такыбалык кылуу.
Кээ бир адамдар динден чыгаруучу куфрлук иштеринен жана чоң күнөөдөн сактанышат. Бирок алар кичине күнөөдөн тыйылышпайт жана нафил ибадаттарды көп аткарышпайт.

*Мисалы:* Кээ бир адамдар өзүнө милдет болгон намаз, орозо, зекет, ажылык ж.б.у.с парз амалдарды аткарышат. Бирок башка бирөөдөгү жакшылыкты көрө алышпайт же сөгүнүп сүйлөшөт же жалган айтып тамаша кылышат.

Адам кичине күнөөлөрдү аткара бергендиктен ал кичине күнөөлөр көбөйүп жатып анын тозокто азапталуусуна себеп болуусу мүмкүн.
Аллахтын Элчиси, саллаллоху алейхи уа саллам, айтты: *"Күнөөлөрдүн кичинелеринен сактангыла! Ал чогулуп жатып адамды кыйроого учуратат."*

Аллах айтты: *"Эй, ыйман келтиргендер! Аллахтан чыныгы коркуу менен такыбалык кылгыла."* (Ал-Имран 102-аят)  

Ибну Ражаб (рахимахуллах) айтты: Толук такыбалык ал – милдет болгон иш-аракеттерди аткаруу, арам жана күмөн иш-аракеттерди таштоо.

Чыныгы такыбалык чоң күнөөлөрдөн гана сактануу эмес! Чыныгы такыбалык – тозокко түшүүгө себеп болгон бардык иш-аракеттерден сактанып такыбалык кылуу!



3️⃣ - Аллахтан жана Аны зикир кылуудан алаксытып коюучу нерселерден, жадагалса ал нерсе мубах болсо да андан алыстап такыбалык кылуу. Бул такыбалыктын эң бийик чокусу.

*Мисалы:* Кээ бир адамдар парз жана нафил ибадат амалдарды аткарышат. Бирок көп убактыларын пайдасыз сөз менен, оюн күлкү менен же интернеттен керексиз маалыматтарды угуу менен өткөрүшөт.


Чыныгы такыбалык жана такыбалыктын туу чокусу кээ бир мубах нерселерди таштоо менен болот.

Мубах нерселер менен көп алек болуу жүрөктөрдү Аллахты эстөөдөн тосуп коёт. Ошондой эле жүрөктүн катып калуусуна жана макрух же арам нерсеге түшүп калууга себеп болуусу мүмкүн. Бул деген мубах нерселерден таптакыр алыс болуу дегени эмес! Кээ бир мубах нерселерди такыбалык үчүн таштоо деген.

Суфьян Ас-Саури, рахимахуллах, айтты: Алар (такыба инсандар) адамдардын көпчүлүгү сактанбаган нерселерден сактангандыктары үчүн такыба деп аталышкан.



✍🏻  Орозоали уулу А.

❇ *ДУБА КЫЛЫП ЖАТКАНДА КҮНӨӨЛӨРҮН МОЙНУНА АЛЫП ЖАНА АЛЛАХ БЕРГЕН НЭЭМАТТАРГА ЫНАНЫП ДУБА КЫЛУУ*
 
Шаддад ибну Аус, радыяллаху анху, риваят кылган хадисте, Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам: *«Истигфарлардын эң улугу: Аллахумма Анта Робби, лаа илааха илла Анта, холактани уа ана ъабдука,  уа ана ъалаа аъхдика уа уаъдика мас-татоъту, ъауузу бика мин шарри маа санаьту, абуу-у лака биниъматика ъалаййа, уа абуу-у лака бизанби, фагфирли, фа иннаху лаа ягфируз зунууба илла Анта» – дегенден кийин мындай деди: «Ким ушуну эрте менен толук ишенген абалда айтып, ошол күнү жан берген болсо, анда ал бейиш элдеринен болот. Кимде-ким кечке жуук толук ишенген абалда айтып, ошол түнү жан берген болсо, анда ал бейиш элдеринен болот».* (Сахих Бухари, 6306)
 
‎شَدَّادُ بْنُ أَوْسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " سَيِّدُ الِاسْتِغْفَارِ أَنْ تَقُولَ: اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، خَلَقْتَنِي وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ، وَأَبُوءُ لَكَ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي، فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ " قَالَ: «وَمَنْ قَالَهَا مِنَ النَّهَارِ مُوقِنًا بِهَا، فَمَاتَ مِنْ يَوْمِهِ قَبْلَ أَنْ يُمْسِيَ، فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الجَنَّةِ، وَمَنْ قَالَهَا مِنَ اللَّيْلِ وَهُوَ مُوقِنٌ بِهَا، فَمَاتَ قَبْلَ أَنْ يُصْبِحَ، فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الجَنَّةِ»
 
‎سَيِّدُ الِاسْتِغْفَارِ أَنْ تَقُولَ: "اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، خَلَقْتَنِي وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ، وَأَبُوءُ لَكَ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي، فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ"
 
Мааниси: Оо, Аллах! Сен менин Раббимсиң. Сенден башка сыйынууга татыктуу кудай жок. Мени жараттың, мен Сенин кулуңмун. Мен Сенин милдеттериңди, Сага берген убадаларымды алым жетишинче аткарамын. Кылган нерселеримдин жамандыгынан Сенден коргоо сураймын. Мага берген нээматтарыңды мойнума аламын. Күнөөлөрүмдү да мойнума аламын, мени кечир! Сенден башка күнөөлөрдү эч ким кечирбейт».
 
Дуба кылып жатканда адам баласы өзүнүн алсыздыгын сезип шайтан азгырып билбестен кылып койгон күнөөлөрүн мойнуна алып, жараткан Аллахтын нээматтарын баркын билип шүгүр айтып дуба кылса, анда улуу Аллах кабыл кылат жана бул кылып жаткан ибадаттарына сооп-сыйлыктарын берет.

✍️ Умар Абдиламит уулу

💌 Маалыматты башкалар менен да бөлүшүңүз

❇ *ДУБА КЫЛЫП ЖАТКАНДА КАЙРА-КАЙРА КАЙТАЛАП СУРАНУУ*
 
Анас, радыяллаху анху, рываят кылган хадисте Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, айтты: *«Оо, Улуулук жана берешендик Ээси!»* – деген (улуу ысымдырын дубада) ар дайым айткыла». (Сахих аль-Жаамиъ, 1250)
 
‎ عَنْ أَنَسٍ، أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «أَلِظُّوا بِيَا ذَا الجَلَالِ وَالإِكْرَامِ».

‎*(ذو الجَلَالِ وَالإِكْرَامِ)*
*«Улуулук жана Берешендик ээси»* – деген Аллахтын улуу ысымдары бар. Ал улуу ысымдары менен дуба кылса, анда дубасы сөзсүз кабыл болоорун Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, ыйык хадисинде баяндады. Ошондой эле көп-көп дуба кылуу жана дубада айткан сөздөрүн кайра-кайра кайталоо дубанын кабыл болуусуна себеп болоорун айтты.

✍️ Умар Абдиламит уулу

▁▁▁▁▁▁▁▁▁▁▁▁▁
💌 Маалыматты башкалар менен да бөлүшүңүз

*ЛУКМАН СҮРӨӨСҮНҮН 13-АЯТЫ*

Аллах айтты: *«Чындыгында, ширк кылуу чоң зулумдук».* (Лукман сурөөсү, 13-аят)

Абдуллах ибн Аббас, радыяллаху анху, айтат: Аллах таала: *“Чындыгында ыйман келтирген жана ыймандарына зулумдукту аралаштырбаган адамдарга амандык болот жана алар туура жолдо болушат”* – деген аят түшкөндө Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа салламдын, сахабалары: *“Кимибиз гана зулум кылбайбыз?”* – деп айтышты.

Ошондо Аллах таала ушул аятты түшүрдү: *«Чындыгында, ширк кылуу чоң зулумдук».*

Жогоруда аятта айтылган ширк бул чоң ширк. Аллахка шерик кошуудандагы өткөн чоң күнөө жок. Ошондуктан Аллах таала ширкти чоң зулумдук деп айткан. Анткени адам баласынын бардык кылган ибадаттары жана диний иш аракеттери Аллахка гана арналган болуш керек.


✍️ Курсант Абдыманап уулу

*ЭҢ МЫКТЫ ҮЛГҮ – ПАЙГАМБАР*

*ООРУП ЖАТКАН АДАМДЫ ЗЫЯРАТ КЫЛУУДА ҮЛГҮ*

Сахабаларынын бири ооруп калса, аны зыярат кылат эле. Кызматын кылып жүргөн "китеп ээлеринен" (жөөт) болгон жаш баланы зыярат кылган. Мушрик абасы ооруп жатканда аны зыярат кылган. Ал экөөнө Исламды кабыл кылууну сунуштаганда жөөт Исламды кабыл алган, абасы кабыл кылган эмес. Ооруп жаткан адамга жакын келип, баш жагына олтуруп, абалын мындай деп сурайт эле: “Кандай болуп калдың?” Бейтапты оң колу менен сылап: “Адамдардын Раббиси, оо, Аллах! Жамандыкты кетир, буга шыпаа бер, шыпаа берүүчү Өзүңсүң, Сенин шыпааңдан башка шыпаа жок, оору калтырбай турган шыпаа бер!” – деп дуба кылар эле. (Зад ал-Маад, 1/494)

*ТАБИГЫЙ АМАЛДАРДЫ АТКАРУУДА ҮЛГҮ*

Бут кийим кийүүдө, чачын тароодо, даарат алганда, алганда жана бергенде оң колу, оң жагы менен баштоону жакшы көрөт эле. Оң колун тамак жегенге, ичкенге, даарат алганга колдонуп, сол колун ажат канага барганда, нажас нерселерди кетиргенде колдонгон.

Чачын алганда баарын алат эле же баарын калтырат эле. Чачынын бир бөлүгүн алып, бир бөлүгүн калтырып койбойт эле.

Мисвак колдонгонду жакшы көргөн. Орозо учурунда да, оочу ачык учурунда да колдонгон. Уйкудан турганда, даарат алуудан алдын жана маназдан алдын, үйгө кирерде колдонгон.

Атыр-мискти көп колдонгон, жакшы көргөн жана бирөө сунса кайтарган эмес.

Чачын тарап таза кармоону жакшы көргөн. Кээде чачын өзү тараса, кээде Аиша, радыяллаху анха, тарап берген.

Мусулмандар бүгүнкү күнү абалдарына көңүл буруулары керек. Аллахтын Элчисин жана анын сахабаларын эң жогорку үлгү тутуулары зарыл, актёрлорду, ойчулдарды, батыш адамдарын үлгү тутпай.

Мамашарип уулу Н.

*МАИДА СҮРӨӨСҮНҮН 90-93-АЯТТАРЫ*

Аллах таала айтты:
*“Эй, ыйман келтиргендер! Чындыгында, арак, кумар оюндары, (буттарга арнап курбандык чалуу үчүн дайындалган) жайлар жана (келечекте силер көрө турган жакшылык жана жамандыкты билүү үчүн колдонгон) аспаптар (булардын баары) шайтан кооздогон күнөө иштер. Ошондуктан булардан алыс болгула, ошондо ийгиликке жетерсиңер. Чындыгында, шайтан арак менен кумарды кооздоо менен силердин ортоңордо душмандыкты жана жек көрүүнү пайда кылууну, Аллахты зикир кылуудан жана намаздан тосууну каалайт. Эми силер бул күнөөлөрдөн тыйыласыңарбыА?! Аллахка баш ийгили жана Элчиге баш ийгиле. (Аларга каршы чыгуудан) Сак болгула. Эгер (баш ийүүдөн) жүз бурсаңар, анда билгиле Биздин Элчибиздин милдети ачык-айкын жеткирип коюу гана. Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.*

*БУЛ АЯТТАРДЫН ТҮШҮҮ СЕБЕБИ*

Анас ибн Малик, радыяллаху анху, айткан:
*“Арак арам кылынган күнү адамдарга Абу Талханын үйүндө ичимдиктерин куюп берип турганмын. Алардын арагы курманын коросунан гана жасалат эле. Капыстан, бирөө чакырып калды. (Абу Талха) Чыгып карачы деп айтканда чыгып карасам, бирөө: “Чындыгында, арак арам кылынды” - деп айтып жатыптыр. Ошондо арак Мадинанын жолдорунда акты. Абу Талха мага: “Эшикке чыгып, төгүп ташта” - дегенде төктүм. Ошондо кээ бир адамдар: “Арак ичкен абалында (согушта) баланча өлтүрүлдү, түкүнчө өлтүрүлдү” - деп айтышкан. Ошондо Аллах таала бул аятты түшүрдү: “Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.* (Маида сүрөөсү, 93-аят) (Бухари, 2464. Муслим, 1980)

Абдуллах ибн Аббас, радыяллаху анху, айтты:
*“Арактын арам кылынуусу ансар урууларынын эки уруусу себептүү түшкөн. Алар арак ичишип, мас болгондо бири-бирине тийишип ургулап ойношкон. Анан, соолукканда жүздөрүндөгү, башындагы жана сакалындагы тактарды көрүшүп “баланча бир тууганым мага ушундай мамиле кылдыбы, – жүрөктөрүндө бири-бирине болгон жек көрүү жок, диндеш бир туугандар эле, – эгер ал мага ырайымдуу, боорукер болгондо мындай кылмак эмес” деп айтышат. Ошентип жүрөктөрүндө жек көрүү пайда боло баштайт. Ошондо Аллах бул аятты түшүрөт: “Эй, ыйман келтиргендер! Чындыгында, арак, кумар оюндары, (буттарга арнап курбандык чалуу үчүн дайындалган) жайлар жана (келечекте силер көрө турган жакшылык жана жамандыкты билүү үчүн колдонгон) аспаптар (булардын баары) шайтан кооздогон күнөө иштер. Ошондуктан булардан алыс болгула, ошондо ийгиликке жетерсиңер. Чындыгында, шайтан арак менен кумарды кооздоо менен силердин ортоңордо душмандыкты жана жек көрүүнү пайда кылууну, Аллахты зикир кылуудан жана намаздан тосууну каалайт. Эми силер бул күнөөлөрдөн тыйыласыңарбыА?! Аллахка баш ийгили жана Элчиге баш ийгиле. (Аларга каршы чыгуудан) Сак болгула. Эгер (баш ийүүдөн) жүз бурсаңар, анда билгиле Биздин Элчибиздин милдети ачык-айкын жеткирип коюу гана. Ыйман келтирип, жакшы амалдарды кылгандар (арам кылынганга чейин ичкен аракраты үчүн) күнөөлүү эмес, эгерде арам нерселерден алыс болуп жана ыйман келтиришип, андан кийин Аллахты көрүп тургандай ибадат калышкан болсо. Аллахты көрүп тургандай ибадат кылгандарды Аллах сүйөт”.* (Тафсир Насаи, 1,447)


Мамашарип уулу Н.

*ЭҢ МЫКТЫ ҮЛГҮ – ПАЙГАМБАР*

*ХУТБА АЙТУУСУНДА ҮЛГҮ*

Пайгамбар, саллаллаху алейхи уа саллам, эки көзү кызарып, үнү көтөрүлүп, ачуусу келип, душмандар бастырып келе жатканын эскерткендей хутба кылчу. Ар бир хутбасын Аллахка мактоо айтып баштайт эле.

Хутбалары бул темалардын тегерегинде болгон: берген жакшылыктары үчүн, кемчиликсиз сыпаттары жана мактоолорго татыктуулугу үчүн, Аллахка алкыш-мактоолорду айтуу. Исламдын эрежелерин үйрөтүү. Бейишти, тозокту жана Акыретти айтуу. Аллахка такыбалык кылууга буйруу. Аллахтын каарын келтире турган жана Аллахтын ыраазылыгына алып бара турган себептерди баяндоо. Ушулардын тегерегинде хутба кылчу.

Адамдардын муктаждыгы жана кызыкчылыктары талап кылган ар бир учурда хутба кылчу. Адамдардын абалына жараша, кээде кыска хутба айтса, кээде узун хутба айтчу.

*АР ТАРАПТУУ МАМИЛЕЛЕРИНДЕ ҮЛГҮ*

Адамдардын ичинен эң эле жакшы мамиле кылган адам болгон.

Аллахтын Элчиси, саллаллаху алейхи уа саллам, саткан, сатып алган, ижарага берген, ижарага алган, башкаларга шериктеш болгон. Бирде соодада шериктеш болгон шериги келгенде андан: “Мени тааныбадыңбы?” – деп сураган. Ал: “Сиз шеригим болбодуңуз беле? Сиз эң мыкты шерик болгонсуз, каршы болбойт элеңиз, талашпайт элеңиз” – деп айткан. (Абу Дауд, 4836)


Белек берген, белек алган, белек берген адамды сыйлаган, күрөө коюп карыз алган, күрөө койбой да карыз алган, колдонуп кайра кайтаруу максатта буюдарды сурап турган, нак акчага да, насияга да сатып алган.

Карыз алса, эң жакшы абалда кайтарып берген. Бирөөдөн карыз алса, карызын кайтарып, ага мындай деп дуба кылат эле: “Аллах үй-бүлөңө, байлыгыңа сен үчүн береке берсин! Чындыгында, карыздын сыйлыгы – рахмат айтуу жана карызды кайтарып берүү”. (Насаи, 4683)

Аллахтын Элчиси, саллаллаху алейхи уа саллам, жерин вакфка (өзүнүн мүлкүнөн чыгарып, Аллахтын динине кызмат кыла турган жакка тапшыруу) койгон. Аллахтын жолунда садака кылган.

Сексенден көп жерде касам ичкен. Аллах таала үч жерде касам ичүүгө буйруган. Кээде инша Аллах (Аллах кааласа) деп касам ичкен. Кээде касамын бузуп, каффарасын (штраф) өтөгөн. Кээде касамын аткарган.

Тамашалайт эле, чындыкты гана айтып тамашалашкан. Сөздү кыйытып дагы сүйлөгөн, бирок чындыкты гана кыйытып сүйлөгөн.

Өзү чуркап жарышкан, күрөшкөн.

Бут кийимин өз колу менен жамаган, кийимин жамаган, челегин жамаган, эчкисин сааган, кийимин тазалаган, үй-бүлөсүнө, өзүнө кызмат кылган, мечиттин курулушунда кирпич көтөрүп ташыган, башкаларды коноктогон, өзү да конокко барган.

Ооруп жаткан адамды зыярат кылган, жаназага катышкан, чакырган жакка барган, жетим, жесир, бей-бечаралар менен жүрүп алардын муктаждыктарын өтөгөн, акындын мактаганын угуп, аны сыйлаган.


Мамашарип уулу Н.

Бирок, бул шүгүрдү айтууда адам Аллахтын ыраазы болушун үмүт кылып жана Аллахтын жакшылыктарын эске алып айтышы керек. Ар бир ыраазычылык жана мактоо — бул Аллахка болгон терең ишенимдин жана сүйүүнүн белгиси.


*6. АТА-ЭНЕНИН ЫРААЗЫЛЫГЫН АЛУУ ЖАНА АЛАРГА ЖАКШЫ МАМИЛЕ КЫЛУУ*

Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи уа саллам) айткан:

> *"Ата-эненин ыраазылыгы — бул Аллахтын ыраазылыгы. Ата-эненин нааразылыгы — бул Аллахтын нааразылыгы."*
> (Тирмизи)

Ата-энеге болгон жакшы мамиле, алардын ыраазылыгын алуу — Аллахтын ыраазылыгына жетүүнүн маанилүү жолдорунун бири. Ата-энени урматтап, аларга жакшы мамиле кылуу, алардын каалоолорун аткаруу — бул адамдын жүрөгүндөгү чын сүйүүнүн жана ыраазычылыктын көрүнүшү.


*7. АЛЛАХТЫН ЖАЗГАН ТАГДЫРЫНА ЫРААЗЫ БОЛУУ*

Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи уа саллам) айткан:

> *"Чындыгында, адамга чоң балээлер келиши менен ага чоң сооп-сыйлыктар болот. Эгерде Аллах бир коомду жакшы көрсө, анда аларды сынайт. Ошондо ким келген балээлерге ыраазы болсо, анда ага да Аллах ыраазы болот. Эгерде ким келген балээлерге нараазы болсо, анда ага да Аллах нараазы болот."*
> (Тирмизи)

Бул хадистен көрүп тургандай, Аллахтын жазган тагдырына ыраазы болуу — бул Анын сыноолоруна жана тагдырына болгон ишенимдин жана сабырдуулуктун белгиси. Кандай гана абал болбосун, Аллахка мактоолорду айтуубуз керек. Кээ бирлер "бул балээлер мага эмнеге келип жатат? Мен мындай кыйынчылыктарга татыктуу эмес элем" деп нааразы болушу мүмкүн. Бирок, бул туура эмес. Аллахтын ыраазылыгы үчүн сабыр кылуу, ар бир сыноону кабыл алуу — чыныгы ийгиликке алып келет.


*8. МИСВАК КОЛДОНУУ*

Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи уа саллам) айткан:

"Мисвак оозду тазартат жана Аллахтын ыраазылыгына жеткирет."
(Сахих Бухари)

Мисвак колдонуу — бул Аллахтын ыраазылыгына жетүү үчүн жасалган жакшы амалдардын бири. Бул жөнөкөй көрүнгөн нерсе болсо да, анын артында чоң сооп жана Аллахтын ыраазычылыгы жатат.


*ЖАКШЫ ИШТЕРДИ АТКАРУУ ЖАНА АЛЛАХТЫН ЫРААЗЫЧЫЛЫГЫНА ЖЕТҮҮ*

Кээ бир адамдар ушул түрдөгү жеңил амалды кылып, Аллахтын ыраазылыгына жетем деп ойлошу мүмкүн. Бирок, булардын ар биринин өз орду жана даражасы бар. Адам кандай гана жакшы иштер болбосун, аткара бериши керек. Адамдардын нааразычылыгы болсо да, өзүнүн ниетин таза сактап, жакшы амалдарды аткара бериш керек.

Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи уа саллам) айткан:

> *"Эгерде кимде-ким адамдардын нааразылыгына карабай Аллахтын ыраазылыгын ээрчисе, анда Аллах адамдардын кыйынчылыгына же зыяндарына жетиштүү болот. Эгерде адам башка адамдарды ыраазы кылуу үчүн Аллахтын каары келген иштерди аткарса, анда Аллах аны адамдарга таштап койот."*
> (Сахих Муслим)

Бул хадистен көрүп тургандай, Аллахтын ыраазылыгы — адамдардын ыраазылыгына караганда зарыл болот. Адамдын ниети, Аллахтын ыраазычылыгын табууга багытталып, өзүнүн амалдарын тазалап, чын жүрөктөн аткарышы керек. Адамдар нааразы болсо да, Аллахтын ыраазылыгын издөөнү улантуубуз керек.


*Жыйынтык*

Аллахтын ыраазылыгына жетүү үчүн, адамдар ар кандай жакшы амалдарды аткарып, чын жүрөктөн Аллахка ниет кылышы керек. Аллахка мактоолорду айтуудан, ата-энени урматтоого, Аллахтын тагдырына ыраазы болууга чейин ар бир жакшы амал, Аллахтын ыраазылыгын табууга алып келет. Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи уа саллам) бизге эң жакшы жолду көрсөтүп, бизге үлгү болуп, анын сүннөтүн ээрчүү — биздин негизги максатыбыз болушу керек.

Аллах Таала бизге Өзүнүн ыраазычылыгын насип кылсын, жакшы иш-аракеттерибизди кабыл кылсын!